عنوان

آیا ویتامین A برای کودکان مفید است؟

خلاصه پاسخ

کمبود ویتامین A با پیامدهای نامطلوب مختلفی مانند افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی، اختلال بینایی و مرگ‌و‌میر مادران همراه بوده است. بر اساس بهترین شواهد موجود، استفاده از مکمل ویتامین A در کودکان بالای ۶ماه تا ۵سال در کاهش ابتلا به اسهال و مرگ‌و‌میر آنها تأثیر مثبت دارد. اما در کودکان و نوزادان کمتر از ۶ماه این اثر مثبت دیده نمی‌شود. شواهد از تأثیرات کمی در حالات خاص هم در نوزادان نارس یا وزن تولد بسیار کم وجود دارد که نیاز به مطالعات بیشتر دارد.‍‍‍‍

مقدمه

ویتامین A یک ریزمغذی با نقش‌های متنوع در سلامت انسان است. کمبود آن با پیامدهای نامطلوب مختلفی مانند افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی، اختلال بینایی و مرگ‌ومیر مادران همراه بوده است. با این حال، دوزهای بیش از حد آن هم با ایجاد ناهنجاری‌های جنینی مرتبط است.
حدود ۱۹۰میلیون کودک پیش‌دبستانی در سراسر جهان از کمبود ویتامین A رنج می‌برند، و این مسئله به‌ویژه برای کسانی که در کشورهای کم‌درآمد زندگی می‌کنند مانند جنوب آفریقا و جنوب شرق آسیا مشکل‌ساز بوده است. رژیم غذایی در این کشورها عمدتاْ بر اساس برنج است که اگرچه سرشار از کربوهیدرات است، اما از نظر ریزمغذی‌ها از جمله ویتامین A ضعیف است. زنان باردار نیاز بیشتری به ویتامین A دارند و کمبود آن در دوران بارداری می‌تواند منجر به کمبود ویتامین A در نوزاد شود. از آنجایی که کمبود ویتامین A در کشورهای پردرآمد تقریباً ناشناخته است، یکی از نمونه‌های نابرابری‌های بهداشتی جهانی است. با این حال، این نیز یکی از راه‌حل‌های نسبتاْ ساده است.
از سال ۲۰۱۱، سازمان بهداشت جهانی (WHO) مکمل‌های ویتامین A را برای کودکان ۶ماهه تا ۵ساله که در مناطقی زندگی می‌کنند که کمبود ویتامین A وجود دارد، توصیه می‌کند.
بدیهی است که ویتامین A نقش مهمی در کاهش عوارض مرتبط با شرایط مختلف از جمله اسهال، سرخک، شب‌کوری، بهبود وضعیت مواد معدنی استخوان و رشد کودک ایفا می‌کند، اما نگرانی‌هایی در مورد اثربخشی آن در سراسر جهان وجود دارد. شواهد متناقضی در مورد تأثیر مکمل ویتامین A در شرایط مختلف وجود دارد. در حالی که برخی از مطالعات مزایای بالقوه‌ای مانند کاهش مرگ‌ومیر به دلایل مختلف در بین کودکان یا محافظت در برابر مالاریای علامت‌دار در میان زنان آلوده به HIV را پیشنهاد می‌کنند، برخی دیگر افزایش خطر ابتلا به مالاریا یا نتایج ضعیف در مورد اثربخشی آن در نوزادان را نشان می‌دهند. از این یافته‌ها مشهود است که تحقیقات بیشتر برای روشن کردن رابطه ظریف بین مداخلات مرتبط با ویتامین A در زمینه‌های مختلف‌، تعیین استراتژی دوز بهینه مصرف، اثرات بلندمدت و مقرون به‌صرفه بودن استفاده ضروری است.
در این بررسی قصد داریم به مرور شواهد اثربخشی مکمل ویتامین A در کودکان و نوزادان بپردازیم.

روش کار

این مطلب بر اساس مطالعات مروری ثبت شده در کاکرین و خلاصه شواهد چاپ شده در مورد "بررسی اثر ویتامین A در کودکان ” در وب‌سایت Evidently Cochrane می باشد. همچنین مطالعات مروری نظام‌مند منتشر شده در سایر مجلات با استفاده از جستجوی ‌PubMed یافت شده و جهت به‌روزرسانی نتایج استفاده شده است.

نتایج

مطالعه مروری کاکرین در سال ۲۰۲۲ درباره اثر مکمل ویتامین A در جلوگیری از عوارض و مرگ‌ومیر در کودکان ۶ماهه تا ۵ساله نشان داد که مکمل ویتامین A خطر مرگ به هر علت را ۱۲ درصد کاهش می‌دهد. این کاهش بیشتر به دلیل کاهش مرگ‌های ناشی از اسهال بود. مکمل ویتامین A ممکن است خطر مرگ ناشی از سرخک، بیماری‌های تنفسی یا مننژیت را کاهش ندهد. همچنین شواهدی وجود داشت مبنی بر اینکه مصرف مکمل باعث کاهش ابتلا به شب‌کوری می‌شود.
اما نتایج برای نوزادان تازه متولد شده و نوزادان بین ۱تا۶ ماهه به شکل دیگری است. هیچکدام از بررسی‌های مروری کاکرین شواهد قابل اعتمادی پیدا نکردند که مکمل ویتامین A در این سنین خطر مرگ یا بیماری به هر علتی را در ۶ماه یا یک سال کاهش دهد.
برای نوزادان تازه متولد شده، شواهدی وجود نداشت که مکمل ویتامین A از بدو تولد احتمال کمبود ویتامین A را در ۶هفتگی یا ۴ماهگی کاهش دهد. اگرچه احتمالاً هیچ شواهدی مبنی بر افزایش عوارض جانبی مانند استفراغ یا اسهال وجود ندارد، نوزادان ۱تا۶ ماهه‌ای که ویتامین A دریافت کردند، ۳برابر بیشتر از کسانی که ویتامین A دریافت نکردند، در معرض خطر برآمدگی فونتانل بودند.
مرور کاکرین بررسی نوزادانی که به تازگی متولد شده‌‌اند را نشان می‌دهد، در حالی که نتایج ترکیبی شواهدی از اثربخشی را نشان نمی‌دهد، نشانه‌هایی وجود دارد که مکمل ویتامین A زمانی که به کودکان در کشورهایی با سطوح بالاتر کمبود ویتامین A داده می‌شود مؤثرتر است (مانند آسیا). با این حال، دادن ویتامین A به نوزادان در مناطق با کمبود کمتر (مانند آفریقا) خطر مرگ را کاهش نداد و درواقع به نظر می‌رسید که از طریق عوارض جانبی باعث آسیب شود. با این حال، نیاز به شواهد بیشتر قبل از ایجاد تغییرات سیاستگذاری سلامت بر اساس این نتایج خاص وجود دارد.
در مطالعه مروری دیگری که در سال ۲۰۲۰ اثر ویتامین A سنتتیک و پروبیوتیک را در دوره نوزادی بررسی کرد، نشان داد که در کشورهای با درآمد کم یا متوسط مکمل ویتامین بر عکس پروبیوتیک باعث کاهش ابتلا و مرگ‌ومیر در دوران نوزادی نمی‌شود.
در مورد استفاده از ویتامین A در نوزادان نارس یا دارای وزن تولد پایین چندین مرور انجام شده است. یک مطالعه مروری در سال ۲۰۲۲ نشان داد که ویتامین A با دوز پایین باعث افزایش غلظت رتینول سرم در نوزادان بسیار کم وزن و بسیار نارس شد اما تأثیری بر سایر پیامدها مانند مرگ‌ومیر نداشت. مطالعه مشابه دیگری در سال ۲۰۲۱ هم تقریباْ نتایج مشابهی داشت و تأثیر اندکی بر طول مدت حمایت تنفسی داشت. مطالعه مروری دیگری در سال ۲۰۲۲ با هدف بررسی اثر مکمل ویتامین در نوزادان بسیار نارس یا وزن تولد بسیار کم نشان داد که اثر این مکمل در دیس‌پلازی ریه فقط در زمانی مشهود است که دریافت ویتامین A پایه این نوزادان بسیار کم (کمتر از ۱۵۰۰ واحد بر کیلوگرم روزانه) بوده باشد.

نتیجه گیری

استفاده از مکمل ویتامین A در کودکان بالای ۶ماه تا ۵سال در کاهش ابتلا به اسهال و مرگ‌ومیر آنها تأثیر مثبت دارد. اما در کودکان و نوزادان کمتر از ۶‌ماه این اثر مثبت دیده نمی‌شود. شواهد از تأثیرات کمی در حالات خاص هم در نوزادان نارس یا وزن تولد بسیار کم وجود دارد که نیاز به مطالعات بیشتر دارد.

رفرانس ها

1- Haider BA, Sharma R, Bhutta ZA. Neonatal vitamin A supplementation for the prevention of mortality and morbidity in term neonates in low and middle income countries. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Feb 24;2(2):CD006980.
2- Imdad A, Ahmed Z, Bhutta ZA. Vitamin A supplementation for the prevention of morbidity and mortality in infants one to six months of age. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Sep 28;9(9):CD007480.
3- Imdad A, Mayo-Wilson E, Haykal MR, Regan A, Sidhu J, Smith A, Bhutta ZA. Vitamin A supplementation for preventing morbidity and mortality in children from six months to five years of age. Cochrane Database Syst Rev. 2022 Mar 16;3(3):CD008524.
4- WHO. Guideline: Vitamin A supplementation in infants and children 6-59 months of age. Geneva: WHO. WHO, W. H. (2017, June 15). World Health Organisation. Retrieved August 4, 2017, from Vitamin A supplementation for infants and child
5- Imdad A, Yakoob MY, Sudfeld C, Haider BA, Black RE, Bhutta ZA. Impact of vitamin A supplementation on infant and childhood mortality. BMC Public Health. 2011 Apr 13;11 Suppl 3(Suppl 3):S20.
6- Sahile Z, Yilma D, Tezera R, Bezu T, Haileselassie W, Seifu B, Ali JH. Prevalence of Vitamin A Deficiency among Preschool Children in Ethiopia: A Systematic Review and Meta-Analysis. Biomed Res Int. 2020 Feb 27;2020:8032894.
7- Olofin IO, Spiegelman D, Aboud S, Duggan C, Danaei G, Fawzi WW. Supplementation with multivitamins and vitamin A and incidence of malaria among HIV-infected Tanzanian women. J Acquir Immune Defic Syndr. 2014 Dec 1;67 Suppl 4(Suppl 4):S173-8.
8- Song P, Wang J, Wei W, Chang X, Wang M, An L. The Prevalence of Vitamin A Deficiency in Chinese Children: A Systematic Review and Bayesian Meta-Analysis. Nutrients. 2017 Nov 25;9(12):1285.
9- Sanjoaquin MA, Molyneux ME. Malaria and vitamin A deficiency in African children: a vicious circle? Malar J. 2009 Jun 17;8:134.
10- Lo Vecchio A, Cambriglia MD, Bruzzese D, Guarino A. Vitamin A in Children Hospitalized for Measles in a High-income Country. Pediatr Infect Dis J. 2021 Aug 1;40(8):723-729.
11- Nankumbi J, Grant F, Sibeko L, Mercado E, O'Neil K, Cordeiro LS. Effects of Food-Based Approaches on Vitamin A Status of Women and Children: A Systematic Review. Adv Nutr. 2023 Nov;14(6):1436-1452.
12- Zhang X, Huang J, Zhou Y, Hong Z, Lin X, Chen S, Ye Y, Zhang Z. Vitamin A Nutritional Status Is a Key Determinant of Bone Mass in Children. Nutrients. 2022 Nov 6;14(21):4694.
13- Neonatal Vitamin A Supplementation Evidence group. Early neonatal vitamin A supplementation and infant mortality: an individual participant data meta-analysis of randomised controlled trials. Arch Dis Child. 2019 Mar;104(3):217-226.
14- Imdad A, Rehman F, Davis E, Attia S, Ranjit D, Surin GS, Lawler S, Smith A, Bhutta ZA. Effect of Synthetic Vitamin A and Probiotics Supplementation for Prevention of Morbidity and Mortality during the Neonatal Period. A Systematic Review and Meta-Analysis of Studies from Low- and Middle-Income Countries. Nutrients. 2020 Mar 17;12(3):791.
15- Manapurath RM, Kumar M, Pathak BG, Chowdhury R, Sinha B, Choudhary T, Chandola N, Mazumdar S, Taneja S, Bhandari N, Upadhyay RP. Enteral Low-Dose Vitamin A Supplementation in Preterm or Low Birth Weight Infants to Prevent Morbidity and Mortality: a Systematic Review and Meta-analysis. Pediatrics. 2022 Aug 1;150(Suppl 1):e2022057092L.
16- Phattraprayoon N, Ungtrakul T, Soonklang K, Susantitaphong P. Oral vitamin A supplementation in preterm infants to improve health outcomes: A systematic review and meta-analysis. PLoS One. 2022 Apr 4;17(4):e0265876.
17- Rakshasbhuvankar AA, Pillow JJ, Simmer KN, Patole SK. Vitamin A supplementation in very-preterm or very-low-birth-weight infants to prevent morbidity and mortality: a systematic review and meta-analysis of randomized trials. Am J Clin Nutr. 2021 Dec 1;114(6):2084-2096.
18- Ye Y, Yang X, Zhao J, He J, Xu X, Li J, Shi J, Mu D. Early Vitamin A Supplementation for Prevention of Short-Term Morbidity and Mortality in Very-Low-Birth-Weight Infants: A Systematic Review and Meta-Analysis. Front Pediatr. 2022 Apr 7;10:788409.

درجه قطعیت شواهد

?↑A : شواهد با قطعیت بالا نشان می دهد که اثر ضعیف و مستقیم عامل مورد بررسی در پیامد مورد بررسی است.

ارسال نظر