عنوان

کدام درمان‌های گیاهی در بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) مؤثر هستند؟

خلاصه پاسخ

بزرگی یا هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) یک بزرگ شدن غیربدخیم پروستات است که می‌تواند منجر به علائم انسدادی و تحریک‌کننده دستگاه ادراری تحتانی شود. درمان‌های متنوعی برای این بیماری به کار گرفته می‌شود. استفاده دارویی از گیاهان هم برای درمان علائم دستگاه ادراری مرتبط با BPH رایج است. در میان شواهد موجود بیشترین مطالعات مربوط به بررسی اثربخشی عصاره نخل اره‌ای (Serenoa repens) بوده است. بر اساس به روزترین شواهد علی‌رغم نتایج امیدوارکننده برخی فراورده‌های این گیاه، اثربخشی کمی در بهبود علائم ادراری مبتلایان به بزرگی خوش‌خیم پروستات با مصرف این فراورده وجود دارد. در مورد سایر فراورده‌های گیاهی هم اثربخشی اثبات نشده است.

مقدمه

بزرگی یا هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) به معنای بزرگ شدن غیربدخیم پروستات است که می‌تواند منجر به علائم انسدادی و تحریک‌کننده دستگاه ادراری تحتانی شود. BPH یک بیماری شایع در میان مردان مسن است. داده‌های اپیدمیولوژیک نشان می‌دهد که BPH تقریباً ۳۶.۶٪ از مردان ۴۰ساله و بالاتر را در چین تحت تأثیر قرار می‌دهد. این شیوع با افزایش سن به طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد و در مردان بالای ۹۰سال تا ۹۰درصد می رسد.
علت بروز BPH چند عاملی است و شامل تغییرات هورمونی، التهاب و استعدادهای ژنتیکی است. مدیریت دارویی سنگ بنای درمان این پدیده است. داروهای مهارکننده آلفا به دلیل تسکین سریع علائم به عنوان درمان خط اول برای مردان دارای پروستات کوچکتر توصیه می‌شود. در مقابل، مهارکننده‌های 5-آلفا ردوکتاز برای مردانی که پروستات بزرگتری دارند مناسب‌تر هستند زیرا حجم پروستات را در طول زمان کاهش می‌دهند. درمان ترکیبی با داروهایی مانند دوتاستراید و تامسولوسین در مقایسه با درمان تک دارویی در کاهش احتباس حاد ادرار و کاهش نیاز به جراحی در یک دوره چهار ساله اثربخشی بهتری را نشان داده است.
تکنیک‌های جراحی کم‌تهاجمی به‌طور قابل‌توجهی تکامل یافته‌اند. برداشتن پروستات از طریق مجرای ادرار (TURP) درمان اصلی جراحی است اما خطراتی مانند عفونت و خونریزی را به همراه دارد. تکنیک‌های جدیدتر مانند Aquablation از جت‌های آبی با سرعت بالا برای از بین بردن بافت پروستات تحت هدایت سونوگرافی استفاده می‌کنند که نتایج کوتاه‌مدت امیدوارکننده‌ای با عوارض کمتر در مقایسه با TURP نشان می‌دهد. روش‌های مداخله با لیزر هم جایگزین‌های مؤثری با نتایج مشابه یا بهتر از TURP ارائه می‌کنند، اما نیاز به آموزش‌های تخصصی دارند. آمبولیزاسیون شریان پروستات (PAE) هم به عنوان یک درمان کم‌تهاجمی مقرون به صرفه معرفی شده است. یک تجزیه و تحلیل هزینه اثربخشی اخیر نشان داد که PAE نسبت به سایر درمان‌های کم‌تهاجمی مانند Aquablation یا درمان حرارتی با بخار آب مقرون به صرفه‌تر است و کیفیت زندگی را هم بهبود می‌دهد.
در بیماران ضعیف‌تر اغلب اختلال در مجرای ادراری بیشتر و خطرات جراحی هم بالاتر است. قرار دادن استنت پروستات به دلیل کم‌تهاجمی بودن در مقایسه با جراحی های سنتی برای این افراد مفید به نظر می‌رسد.
در کنار درمان‌های فوق درمان‌های نوظهور همچنان در حال بررسی هستند. تزریق داخل پروستات با استفاده از عواملی مانند NX-۱۲۰۷ نتایج مطلوب اولیه را نشان داده است، اما نیاز به اعتبار بیشتر از طریق مطالعات بالینی فاز ۳ دارد. استفاده دارویی از گیاهان (فیتوتراپی) هم برای درمان علائم ادراری مرتبط با BPH رایج شده ست. التهاب مزمن دلیل اصلی بیماریزایی BPH به نظر می‌رسد. بنابراین، هدف قرار دادن مسیرهای التهابی یک استراتژی قابل قبول برای درمان‌های دارویی مرسوم و گیاهان دارویی است. شواهد نتایج متفاوتی را در مورد اثربخشی داروهای گیاهی برای درمان نشان می‌دهد. در حالی که برخی از فراورده‌ها مانندOmentin-1، Saussurea costus ، Kangquan Recipe، و طب گیاهی چینی نتایج امیدوارکننده‌ای را از طریق مکانیسم‌های ضد التهابی یا بهبود نتایج بالینی نشان می‌دهند، برخی دیگر مانند Serenoa repens مزایای قابل توجهی نسبت به دارونما نشان نداده است.

در نهایت ترجیحات بیمار نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های درمانی دارد. مطالعات نشان می‌دهد که بیماران کنترل طولانی‌مدت پیشرفت بیماری را بر تسکین فوری علائم ترجیح می‌دهند. اما برخی پزشکان به نتایج کوتاه‌مدت اولویت می‌دهند. بنابراین بهبود ارتباط پزشک و بیمار برای همسویی با اهداف درمان و افزایش رضایت بیمار ضروری است.

روش کار

این مطلب بر اساس مطالعات مروری نظام‌مند منتشر شده با استفاده از جستجوی PubMed تنظیم شده است.

نتایج

عصاره نخل اره‌ای (Serenoa repens)
عصاره درخت نخل اره ای آمریکایی یا گیاه نخل کوتوله Serenoa repens که با نام گیاهی Sabal serrulatum نیز شناخته می شود، یکی از چندین عامل گیاه درمانی موجود برای درمان BPH است.
در جدیدترین مرور کاکرین که در سال ۲۰۲۳ منتشر شده است به بررسی اثربخشی عصاره Serenoa repens در درمان علائم ادراری ناشی از بزرگی خوش خیم پروستات پرداخته شده است. مجموعاً ۲۷ مطالعه و بیش از ۴۶۰۰ بیمار در این مرور بررسی شدند. نتایج مطالعه نشان داد Serenoa repens به‌تنهایی برای مردانی که علائم دستگاه ادراری تحتانی به دلیل بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات دارند، فواید کمی دارد. همچنین عدم اطمینان بیشتری در مورد نقش Serenoa repens در ترکیب با سایر عوامل گیاه درمانی وجود دارد.
دو مطالعه مروری دیگری در سال ۲۰۲۱ هم نتایج مشابهی را نشان داده بودند و تحلیل آن نشان داد که مزیت این عصاره نسبت به دارونما حداقل است و استفاده بالینی آن ممکن است بدون در دسترس بودن سطح بالاتر شواهد توجیه نداشته باشد.
در مقابل در مطالعه مروری دیگری در سال ۲۰۲۰ با کیفیت متوسط اثر درمانی Serenoa repens با تامسولوسین در درمان بزرگی خوش‌خیم پروستات نشان داد اثرات مشابهی با هم در بهبود نمره پروستات، کیفیت زندگی و جریان اداری دارند.
در بین تمامی عصاره‌های Serenoa repens ، پرمیکسون (Pierre Fabre Medicament، پاریس، فرانسه) بالاترین فعالیت و دقیق‌ترین استانداردهای تهیه و استخراج دارو را دارد. ارزیابی اثربخشی و ایمنی پرمیکسون در درمان بزرگی خوش‌خیم پروستات در یک مطالعه مروری در سال ۲۰۱۶ نشان داد برای تسکین علائم ادراری ناشی از بزرگ شدن پروستات و بهبود جریان ادرار در مقایسه با دارونما موثر است. در کوتاه‌مدت پرمیکسون اثری مشابه تامسولوسین و فیناستراید در تسکین علائم ادراری داشت. همچنین تأثیر بسیار محدودی بر عملکرد جنسی داشت. نتایج مشابهی در یک مطالعه مروری در سال ۲۰۱۸ نشان داده شد.
در مورد عوارض جانبی Serenoa repens یک مطالعه مروری در سال ۲۰۰۹ توانست ۴۰مطالعه را مورد بررسی قرار داد. نتایج نشان داد عوارض جانبی مرتبط با استفاده از S. repens خفیف و مشابه با دارونما بودند. شایع‌ترین عوارض جانبی گزارش شده درد شکم، اسهال، حالت تهوع، خستگی، سردرد، کاهش میل جنسی و رینیت بود. عوارض جانبی جدی‌تری مانند مرگ و خونریزی مغزی در گزارش‌های موردی وجود داشت. اما علیت آن مشکوک است. مطالعه مروری دیگری در سال ۲۰۱۶ هم بین مصرف این عصاره و اختلال عملکرد جنسی ارتباط معناداری نیافت.

سایر درمان‌ها
لیکوپن: لیکوپن عضوی از خانواده کاروتنوئیدها است که به خاطر خواص آنتی‌اکسیدانی قوی آن، گاه برای کمک به پیشگیری و درمان بزرگی خوش‌خیم و سرطان پروستات پیشنهاد می‌شود. یک مطالعه مروری در سال ۲۰۱۲ به بررسی این ادعا پرداخت. مطالعات انجام شده در این زمینه اغلب ناهمگن و با کیفیت پایین بودند. با توجه به تعداد محدود مطالعات مداخله‌ای منتشر شده و کیفیت متفاوت مطالعات موجود، پشتیبانی یا رد استفاده از لیکوپن برای پیشگیری یا درمان بزرگی خوش‌خیم یا سرطان پروستات ممکن نیست.

طب گیاهی چینی: یک مطالعه مروری با کیفیت متوسط به بررسی اثربخشی طب گیاهی چینی در درمان بزرگی خوش‌خیم پروستات پرداخت. شواهد برای حمایت از اثربخشی این داروها به دلیل کیفیت روش‌شناختی ضعیف و تعداد کم کارآزمایی‌ها، بسیار ضعیف است. در نهایت توصیه شد کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده بزرگ‌تر با کیفیت بهتر برای ارزیابی واقعی اثربخشی داروهای گیاهی چینی مورد‌نیاز است.

علف چاودار (Cernilton): یک محصول گیاه درمانی است که عصاره آن از گرده علف چاودار منشا می‌گیرد. از یک بخش گرده محلول در آب و همچنین یک بخش عصاره محلول در استون که حاوی بتا استرول است تشکیل شده است. مطالعه مروری سال ۲۰۰۰ نشان داد که این فراورده به خوبی تحمل می‌شود و علائم کلی اورولوژی از جمله شب ادراری را بهبود می‌بخشد. اما مطالعات با مدت کوتاه، تعداد کم شرکت‌کننده، شکاف در نتایج گزارش‌شده و کیفیت نامشخص آماده‌سازی‌ فراورده مواجه بودند. بنابراین برای ارزیابی اثربخشی بالینی بلندمدت و ایمنی سرنیلتون، مطالعات مداخله‌ای با کیفیت بالا موردنیاز است.
عصاره گیلاس آفریقایی (Pygeum africanum): این عصاره از درختی آلو (گیلاس) آفریقایی گرفته می‌شود. یک مطالعه مروری در سال ۲۰۰۲ به بررسی اثر این فراورده در بزرگی خوش‌خیم پروستات پرداخت. مطالعات بررسی‌شده اندازه کوچکی داشتند، مدت کوتاهی داشتند، از دوزها و روش‌های آماده‌سازی‌های متنوعی استفاده می‌کردند و به ندرت نتایج را با استفاده از معیارهای تأیید شده استاندارد شده اثربخشی گزارش می‌کردند. بنابراین نتیجه‌گیری در مورد اثربخشی ممکن نشد.

نتیجه گیری

در میان شواهد موجود بیشترین مطالعات مربوط به بررسی اثربخشی عصاره نخل اره‌ای (Serenoa repens) بوده است. بر اساس به‌روزترین شواهد علی‌رغم نتایج امیدوارکننده برخی فراورده‌های این گیاه، اثربخشی کمی در بهبود علائم ادراری مبتلایان به بزرگی خوش‌خیم پروستات با مصرف این فراورده وجود دارد. در مورد سایر فراورده‌های گیاهی هم اثربخشی اثبات نشده است.

رفرانس ها

1- Vuichoud C, Loughlin KR. Benign prostatic hyperplasia: epidemiology, economics and evaluation. Can J Urol. 2015 Oct;22 Suppl 1:1-6
2- Roehrborn CG, Siami P, Barkin J, Damião R, Major-Walker K, Nandy I, Morrill BB, Gagnier RP, Montorsi F; CombAT Study Group. The effects of combination therapy with dutasteride and tamsulosin on clinical outcomes in men with symptomatic benign prostatic hyperplasia: 4-year results from the CombAT study. Eur Urol. 2010 Jan;57(1):123-31
3- aolone DR. Benign prostatic hyperplasia. Clin Geriatr Med. 2010 May;26(2):223-39.
4- Hegazi MAAA, Taverna G, Grizzi F. Is Artificial Intelligence the Key to Revolutionizing Benign Prostatic Hyperplasia Diagnosis and Management? Arch Esp Urol. 2023 Nov;76(9):643-656
5- Bellos TC, Tzelves LI, Manolitsis IS, Katsimperis SN, Berdempes MV, Skolarikos A, Karakousis ND. Frailty and benign prostatic hyperplasia: The thrilling underlying impact. Arch Ital Urol Androl. 2022 Sep 27;94(3):345-349.
6- Woodard TJ, Manigault KR, McBurrows NN, Wray TL, Woodard LM. Management of Benign Prostatic Hyperplasia in Older Adults. Consult Pharm. 2016;31(8):412-24
7- Wu X, Zhou A, Heller M, Chi T, Kohlbrenner R. Comparison of Minimally Invasive Procedures for Benign Prostatic Hyperplasia: A Cost-effectiveness Analysis. Radiology. 2023 Dec;309(3):e230555
8- Van Asseldonk B, Barkin J, Elterman DS. Medical therapy for benign prostatic hyperplasia: a review. Can J Urol. 2015 Oct;22 Suppl 1:7-17
9- Nair SM, Pimentel MA, Gilling PJ. Evolving and investigational therapies for benign prostatic hyperplasia. Can J Urol. 2015 Oct;22 Suppl 1:82-7
10- Keehn A, Lowe FC. Complementary and alternative medications for benign prostatic hyperplasia. Can J Urol. 2015 Oct;22 Suppl 1:18-23
11- Renoncourt T, Saint F, Bennis Y, Mondet L, Bloch F. Potentially Inappropriate Prescribing for Prostatic Hyperplasia in Older Persons. J Am Med Dir Assoc. 2022 Jun;23(6):992-997.
12- Ferretti M, Phillips J. Prostatectomy for benign prostate disease: open, laparoscopic and robotic techniques. Can J Urol. 2015 Oct;22 Suppl 1:60-6
13- McAllister WJ, Gilling PJ. Vaporization of the prostate. Curr Opin Urol. 2004 Jan;14(1):31-4.
14- Emberton M. Medical treatment of benign prostatic hyperplasia: physician and patient preferences and satisfaction. Int J Clin Pract. 2010 Sep;64(10):1425-35
15- Narang G, Kellner D, Krambeck A, Humphreys M. Reimbursement of surgical procedures for benign prostatic hyperplasia: are we disincentivizing complex care? Curr Opin Urol. 2022 May 1;32(3):318-323
16- Wang YY, Zhu GQ, Xia K, Zeng HB, He YH, Xie H, Wang ZX, Xu R. Omentin-1 inhibits the development of benign prostatic hyperplasia by attenuating local inflammation. Mol Med. 2024 Mar 22;30(1):41
17- MacDonald R, Tacklind JW, Rutks I, Wilt TJ. Serenoa repens monotherapy for benign prostatic hyperplasia (BPH): an updated Cochrane systematic review. BJU Int. 2012 Jun;109(12):1756-61
18- Choi DH, Kim JY, An JH, Sung SH, Kong HS. Effects of Saussurea costus on apoptosis imbalance and inflammation in benign prostatic hyperplasia. J Ethnopharmacol. 2021 Oct 28;279:114349
19- Ou SC, Huang ST, Lin MC, Chen WC, Huang CP, Lin HJ. Effects of Chinese herbal medicine in patients with benign prostatic hyperplasia: A nationwide cohort study in Taiwan. Int J Urol. 2022 Jul;29(7):623-630
20- Huang YP, Wen YH, Wu GH, Hong ZF, Xu SW, Peng AX. Clinical study on Kangquan Recipe for benign prostatic hyperplasia patients: a randomized controlled trial. Chin J Integr Med. 2014 Dec;20(12):949-54
21- Franco JV, Trivisonno L, Sgarbossa NJ, Alvez GA, Fieiras C, Escobar Liquitay CM, Jung JH. Serenoa repens for the treatment of lower urinary tract symptoms due to benign prostatic enlargement. Cochrane Database Syst Rev. 2023 Jun 22;6(6):CD001423
22- Russo GI, Scandura C, Di Mauro M, Cacciamani G, Albersen M, Hatzichristodoulou G, Fode M, Capogrosso P, Cimino S, Marcelissen T, Cornu JN, Gacci M, Minervini A, Cocci A; European Association of Urology Young Academic Urologists (EAU-YAU) Men’s Health and Functional Urology Working Groups. Clinical Efficacy of Serenoa repens Versus Placebo Versus Alpha-blockers for the Treatment of Lower Urinary Tract Symptoms/Benign Prostatic Enlargement: A Systematic Review and Network Meta-analysis of Randomized Placebo-controlled Clinical Trials. Eur Urol Focus. 2021 Mar;7(2):420-431
23- Trivisonno LF, Sgarbossa N, Alvez GA, Fieiras C, Escobar Liquitay CM, Jung JH, Franco JVA. Serenoa repens for the treatment of lower urinary tract symptoms due to benign prostatic enlargement: A systematic review and meta-analysis. Investig Clin Urol. 2021 Sep;62(5):520-534
24- Cai T, Cui Y, Yu S, Li Q, Zhou Z, Gao Z. Comparison of Serenoa repens With Tamsulosin in the Treatment of Benign Prostatic Hyperplasia: A Systematic Review and Meta-Analysis. Am J Mens Health. 2020 Mar-Apr;14(2):1557988320905407
25- Novara G, Giannarini G, Alcaraz A, Cózar-Olmo JM, Descazeaud A, Montorsi F, Ficarra V. Efficacy and Safety of Hexanic Lipidosterolic Extract of Serenoa repens (Permixon) in the Treatment of Lower Urinary Tract Symptoms Due to Benign Prostatic Hyperplasia: Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Controlled Trials. Eur Urol Focus. 2016 Dec;2(5):553-561
26- Vela-Navarrete R, Alcaraz A, Rodríguez-Antolín A, Miñana López B, Fernández-Gómez JM, Angulo JC, Castro Díaz D, Romero-Otero J, Brenes FJ, Carballido J, Molero García JM, Fernández-Pro Ledesma A, Cózar Olmos JM, Manasanch Dalmau J, Subirana Cachinero I, Herdman M, Ficarra V. Efficacy and safety of a hexanic extract of Serenoa repens (Permixon® ) for the treatment of lower urinary tract symptoms associated with benign prostatic hyperplasia (LUTS/BPH): systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials and observational studies. BJU Int. 2018 Dec;122(6):1049-1065.
27- Agbabiaka TB, Pittler MH, Wider B, Ernst E. Serenoa repens (saw palmetto): a systematic review of adverse events. Drug Saf. 2009;32(8):637-47
28- Paulis G, Paulis A, Perletti G. Serenoa repens and its effects on male sexual function. A systematic review and meta-analysis of clinical trials. Arch Ital Urol Androl. 2021 Dec 21;93(4):475-480.
29- Ilic D, Misso M. Lycopene for the prevention and treatment of benign prostatic hyperplasia and prostate cancer: a systematic review. Maturitas. 2012 Aug;72(4):269-76
30- Ma CH, Lin WL, Lui SL, Cai XY, Wong VT, Ziea E, Zhang ZJ. Efficacy and safety of Chinese herbal medicine for benign prostatic hyperplasia: systematic review of randomized controlled trials. Asian J Androl. 2013 Jul;15(4):471-82
31- MacDonald R, Ishani A, Rutks I, Wilt TJ. A systematic review of Cernilton for the treatment of benign prostatic hyperplasia. BJU Int. 2000 May;85(7):836-41
32- Wilt T, Mac Donald R, Ishani A, Rutks I, Stark G. Cernilton for benign prostatic hyperplasia. Cochrane Database Syst Rev. 2000;(2):CD001042. doi: 10.1002/14651858.CD001042. Update in: Cochrane Database Syst Rev. 2011 May 11;(5):CD001042
33- Wilt T, Ishani A, Mac Donald R, Rutks I, Stark G. Pygeum africanum for benign prostatic hyperplasia. Cochrane Database Syst Rev. 2002;1998(1):CD001044

درجه قطعیت شواهد

?↑B : شواهد با قطعیت متوسط نشان می دهد که اثر ضعیف و مستقیم عامل مورد بررسی در پیامد مورد بررسی است.

ارسال نظر

ثبت