درباره سامانه ارزیابی ادعاهای مطرح ‌شده در حوزه سلامت

افزایش سرعت پیشرفت دانش، نیاز افراد را به کسب اطلاعات به‌روز بالاتر برده است. از سوی دیگر، پیشرفت فناوری‌ها در دو دهه اخیر، اینترنت و رسانه‌های اجتماعی را به منابعی برای دریافت اطلاعات سلامتِ اکثر افراد تبدیل کرده است. با وجودی که این منابع می‌توانند با کمک به تصمیم‌گیری، کیفیت خدمات سلامت ارائه ‌شده را افزایش دهند اما اطلاعات ارائه ‌شده در رسانه‌ها ممکن است قدیمی، ناقص یا گاهی نادرست و دستکاری ‌شده باشد. در چنین شرایطی، وجود منبعی قابلِ اطمینان برای ارزیابی ادعاهای مطرح شده در وب‌سایت‌های با مخاطب زیاد، می‌تواند بسیار ضروری باشد.

سامانه «ارزیابی ادعاهای مطرح‌شده در رسانه‌ها بر پایۀ شواهد علمی» یا به اختصار «برپایه» پروژه‌ای به سفارش کاکرین ایران و تحت حمایت مالی مؤسسه ملی توسعه تحقیقات علوم پزشکی ایران ‌(نیماد) است که توسط مرکز تحقیقات بهره‌برداری از دانش سلامت دانشگاه علوم پزشکی تهران و در راستای هدف «ارتقای دانش مراقبت سلامت و تصمیم‌گیری برای همه» کاکرین ایجاد شده است. هدف کلی از سامانه ارزیابی ادعاهای مطرح ‌شده در رسانه‌ها و یا مرور شواهد مربوط به موضوعات مهم و شاید در مورد سلامت و پیشگیری از بیماری‌ها می‌باشد.

«برپایه» سعی دارد با فراهم کردن پلتفرمی تعاملی، رایگان و قابلِ ‌اطمینان برای دسترسی به شواهد علمی مرتبط با ادعاهای مطرح‌شده در وب‌سایت‌های اینترنتی و موضوعات سلامتی به زبان فارسی، کمک کند تا مردم، بیماران، ارائه‌دهندگان و تصمیم‌گیرندگان بتوانند به اطلاعات مبتنی بر شواهد و به‌روز، در زمینه سلامت دسترسی داشته باشند و در مورد سلامتی خود، تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند. در این سامانه روش ارزیابی ادعاهای مطرح شده و نتیجه‌گیری در مورد آنها، مبتنی بر روش‌شناسی معتبر، شفاف و با قابلیت تکرارپذیری است تا ضمن افزایش قابلیت اعتماد نتایج بدست آمده، زمینه را بر بحث و تبادل نظر علمی در زمینه‌های مختلف سلامتی ایجاد نماید.

مطالب منتشر شده در «برپایه» گزارش نتایج جمع‌آوری، مرور، ارزیابی کیفیت و تجمیع شواهد علمی در ارزیابی ادعاهای دریافت شده در سامانه برپایه و یا موضوعات مهم و شایع در حوزه سلامت می‌باشند.

دیگر منبع مورد استفاده در گزارشات سامانه برپایه، وب‌سایت Evidently Cochrane مربوط به کاکرین انگلستان می‌باشد. این وب‌سایت نتایج مطالعات مروری نظام‌مند کاکرین به زبان ساده منتشر می‌کند. در استفاده از موضوعات گزارش شده در Evidently Cochrane، که با هماهنگی و اجازه مکتوب انجام می‌شود، علاوه بر مرورهای نظام‌مند کاکرین، جستجوی شواهد برای مرورهای با کیفیت در موضوع مربوطه مجدد انجام می‌شود تا در صورت وجود سایر مطالعات مروری با کیفیت و یا انتشار یک مرور کاکرین جدید در موضوع مربوطه، در گزارش نهایی در سامانه برپایه مورد استفاده قرار گیرد.

خلاصه نتیجه ارزیابی‌های انجام شده در هر موضوع با کلیک روی موضوع مربوطه در صفحه اول سامانه قابل مشاهده است. افراد علاقمند به جزئیات بیشتر در مورد موضوع مربوطه، روش و نتایج ارزیابی انجام شده، می‌توانند گزارش کامل در هر موضوع را با کلیک بر روی گزینه «گزارش کامل» در انتهای پاسخ‌های اولیه مشاهده نمایند.

در صورت داشتن هرگونه نظر، پیشنهاد و انتقاد می‌توانید از طریق قسمت «به ما پیام دهید» در انتهای همین صفحه برای تیم اجرایی پیام بگذارید. همچنین در مورد هر موضوع می‌توانید نظرات و پیشنهادات خود را در انتهای گزارش کامل و در قسمت نظردهی ثبت نمایید. در صورتی که مایل به همکاری و بررسی موضوعات و یا ادعاهای مرتبط با سلامت با روش‌های مرور سیستماتیک می‌باشید، می‌توانید از طریق پست الکترونیک عمومی سامانه barpaye.ir@gmail.com و یا با شماره تماس مرکز تحقیقات بهره برداری از دانش سلامت ۶۶۴۱۹۸۹۰-۰۲۱ با ما در تماس باشید.

با تشکر
دکتر آیت احمدی
دانشیار اپیدمیولوژی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
مرکز تحقیقات بهره برداری از دانش سلامت