عنوان

آیا امواج موبایل باعث نازایی می‌شود؟

خلاصه پاسخ

به دلیل فراگیر بودن دستگاه‌های تلفن همراه، اثرات سلامتی پرتوهای الکترومغناطیسی فرکانس‌های رادیویی ساطع شده از تلفن همراه بر سیستم تولیدمثل یک موضوع نگران‌کننده در سال‌های اخیر بوده است. با توجه به بهترین شواهد موجود بررسی‌های اصلی امواج الکترومغناطیسی فرکانس رادیویی تلفن همراه در زمینه اثر آن بر کیفیت اسپرم در مردان بوده است. با این که مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی اثر امواج الکترومغناطیسی را در کاهش کیفیت اسپرم نشان داده‌اند اما نتیجه قطعی در مطالعات انسانی حاصل نشده است.

مقدمه

به دلیل فراگیر بودن دستگاه‌های تلفن همراه، اثرات سلامتی پرتوهای الکترومغناطیسی فرکانس‌های رادیویی ساطع شده از تلفن همراه بر سیستم تولیدمثل یک موضوع نگران‌کننده در سال‌های اخیر بوده است. به خصوص رابطه بین استفاده از تلفن همراه و ناباروری مردان مورد بررسی بیشتری قرار گرفته است.
کساری و همکارانش در یک مرور نشان دادند قرار گرفتن در معرض پرتوهای الکترومغناطیسی با تغییر تعداد و شکل و تحرک اسپرم، القای استرس اکسیداتیو، سمیت ژنتیکی، بی‌ثباتی ژنومی و تأثیر بر متابولیسم سلولی بر کیفیت اسپرم تأثیرگذار است. همچنین مطالعات دیگری پیشنهاد کرده‌اند قرار گرفتن مداوم در معرض اشعه‌های غیریونیزان تلفن های همراه یکی از دلایل افزایش نرخ ناباروری مردان است. البته این مطالعات همچنین خاطرنشان کردند که در حالی که یک رابطه ظاهری بر اساس داده‌ها وجود دارد، شواهد قطعی به دلیل تنوع در طرح‌های مطالعه و نتایج اندازه‌گیری شده، مبهم باقی مانده است.
کومار و همکارانش اثرات را فراتر از تأثیرات تشعشع دانستند و ذکر می‌کنند عوامل سبک زندگی تحت تأثیر استفاده طولانی‌مدت از دستگاه تلفن همراه (مانند افزایش دمای کیسه بیضه) ممکن است به طور غیرمستقیم در ناباروری مردان نقش داشته باشد.
علی‌رغم اینکه یافته‌های فوق توسط مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی پشتیبانی می‌شوند، یک شکاف آشکار در مورد اثرات بالینی در طولانی‌مدت وجود دارد که مستقیماً استفاده از تلفن همراه را با کاهش نرخ باروری در مردان مرتبط کند. علاوه‌براین، در حالی که این مطالعات مکانیسم‌های زیستی بالقوه شکست یا ناکارآمدی اسپرم‌سازی را ارائه می‌کنند، اما محدود به ماهیت آزمایشگاهی هستند که ممکن است به طور کامل پیچیدگی قرار گرفتن در معرض محیط انسان را در بر نگیرد. بنابراین فهم این پیچیدگی مستلزم تلاش‌ برای مطالعات طولانی بیشتر با هدف روشن کردن روابط علی قطعی و در عین حال یکسان‌سازی روش‌شناختی موجود در بین مطالعات انجام‌ شده است.
در این بررسی قصد داریم بهترین شواهد موجود بالینی را درباره اثر موبایل بر نازایی مورد ارزیابی قرار دهیم.

روش کار

این مطلب بر اساس مطالعات مروری نظام‌مند منتشر شده با استفاده از جستجوی PubMed تنظیم شده است. به علت یافت نشدن مرور کارکرین مرتبط با موضوع در زمان نوشتن این مقاله، برای این مطلب از مرور کاکرین مرتبط استفاده نشده است.

نتایج

یک مطالعه مروری یا کیفیت متوسط درباره اثر تشعشعات موبایل بر کیفیت اسپرم در سال ۲۰۲۱ نشان داد تلفیق مطالعات مقطعی از ارتباط استفاده تلفن همراه با کاهش کیفیت اسپرم پشتیبانی نمی‌کنند. مطالعات در حوزه‌های مختلف همگن نبودند. در مطالعات شرق اروپا و غرب آسیا عمدتاً استفاده از تلفن همراه با کاهش تراکم و تحرک اسپرم مرتبط بود. نتایج نشان می‌داد قرار گرفتن در معرض امواج رادیویی الکترومغناطیسی تلفن همراه می‌تواند تحرک و زنده ماندن اسپرم انسان بالغ را در شرایط آزمایشگاهی کاهش دهد. همچنین مطالعات حیوانی نشان داد که قرار گرفتن در معرض این امواج می تواند تحرک و زنده ماندن اسپرم را در حیوانات سرکوب کند. در رت بزرگ‌تر از ۱۰ هفته و موش تراکم اسپرم هم کاهش یافت. در آینده، معیارهای استاندارد جدید باید برای ارزیابی اثرات بالقوه دوزهای امواج رادیویی الکترومغناطیسی تلفن همراه اعمال شود. همچنین پیشنهاد شد پارامترهای بیشتر مرتبط با اسپرم در سطوح عملکردی و مولکولی و همچنین تغییرات در ویژگی‌های زیستی سلول‌های زایا باید ارزیابی شوند. علاوه بر این، تأثیر امواج تلفن همراه بر روی اندام‌های فردی نیز باید مورد بررسی قرار گیرد.
در مطالعه مروری دیگری در سال ۲۰۲۱ که با هدف مشابه صورت گرفت، ۱۸ مطالعه شامل ۴۲۸۰ نمونه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتیجه این مطالعه این بود که قرار گرفتن در معرض تلفن همراه با کاهش تحرک، زنده ماندن و تراکم اسپرم همراه است. اما کاهش کیفیت اسپرم پس از قرار گرفتن در معرض امواج حتی زمانی که استفاده از تلفن همراه افزایش یافت، معنی‌دار نبود. بنابراین مطالعات انسانی بیشتری برای تعیین تأثیر قرار گرفتن در معرض امواج از مدل‌های جدید تلفن همراه مورد استفاده در محیط دیجیتال فعلی مورد نیاز است.
مطالعات قبلی مروری در سال ۲۰۱۴ هم نتایج مشابهی درباره تفاوت نتیجه‌گیری مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی با مطالعات انسانی را نشان دادند و پیشنهاد کردند مطالعات بیشتری برای تعیین پیامدهای بالینی کامل برای مردان نابارور و جمعیت عمومی موردنیاز است.

نتیجه گیری

با توجه به بهترین شواهد موجود بررسی‌های اصلی امواج الکترومغناطیسی فرکانس رادیویی تلفن همراه در زمینه اثر آن بر کیفیت اسپرم در مردان بوده است. با این که مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی اثر امواج الکترومغناطیسی را در کاهش کیفیت اسپرم نشان داده‌اند اما نتیجه قطعی در مطالعات انسانی حاصل نشده است. این عدم نتیجه‌گیری به علت ناهمگن بودن روش شناختی و عدم پیگیری‌های طولانی‌مدت در مطالعات انسانی بوده است. بنابراین تا انجام این مطالعات نمی‌توان اظهارنظر قطعی داشت.

رفرانس ها

1- Kesari KK, Agarwal A, Henkel R. Radiations and male fertility. Reprod Biol Endocrinol. 2018 Dec 9;16(1):118.
2- Negi P, Singh R. Association between reproductive health and nonionizing radiation exposure. Electromagn Biol Med. 2021 Jan 2;40(1):92-102.
3- Sciorio R, Tramontano L, Esteves SC. Effects of mobile phone radiofrequency radiation on sperm quality. Zygote. 2022 Apr;30(2):159-168.
4- Kesari KK, Siddiqui MH, Meena R, Verma HN, Kumar S. Cell phone radiation exposure on brain and associated biological systems. Indian J Exp Biol. 2013 Mar;51(3):187-200.
5- K Sri N. Mobile Phone Radiation: Physiological & Pathophysiologcal Considerations. Indian J Physiol Pharmacol. 2015 Apr-Jun;59(2):125-35.
6- Yu G, Bai Z, Song C, Cheng Q, Wang G, Tang Z, Yang S. Current progress on the effect of mobile phone radiation on sperm quality: An updated systematic review and meta-analysis of human and animal studies. Environ Pollut. 2021 Aug 1;282:116952.
7- Kim S, Han D, Ryu J, Kim K, Kim YH. Effects of mobile phone usage on sperm quality - No time-dependent relationship on usage: A systematic review and updated meta-analysis. Environ Res. 2021 Nov;202:111784.
8- Liu K, Li Y, Zhang G, Liu J, Cao J, Ao L, Zhang S. Association between mobile phone use and semen quality: a systemic review and meta-analysis. Andrology. 2014 Jul;2(4):491-501.
9- Adams JA, Galloway TS, Mondal D, Esteves SC, Mathews F. Effect of mobile telephones on sperm quality: a systema

درجه قطعیت شواهد

?↑B : شواهد با قطعیت متوسط نشان می دهد که اثر ضعیف و مستقیم عامل مورد بررسی در پیامد مورد بررسی است.

ارسال نظر