عنوان

آیا استفاده از پروبیوتیک‌ها می‌تواند از عفونت‌های تنفسی پیشگیری کند؟

خلاصه پاسخ

پروبیوتیک‌ها به دلیل اثرات مفید بالقوۀ آنها بر سلامت انسان، به‌ویژه در بیماری‌‌های گوارشی مورد توجه قرار گرفته‌اند. عمده اثر پروبیوتیک‌ها از طریق بهبود ایمنی انسان اعمال می‌شود. در مورد عفونت‌های تنفسی تقریباْ همۀ مطالعات مروری اتفاق نظر دارند که استفاده از پروبیوتیک‌ها می‌تواند باعث پیشگیری از بروز عفونت‌های تنفسی در همۀ گروه‌های سنی بشود. البته در اکثر موارد میزان اثربخشی، متوسط است. همچنین پروبیوتیک‌ها می‌‌توانند با تقویت پاسخ ایمنی اثر واکسن آنفلوانزا را افزایش دهند. درباره این که کدام نوع از پروبیوتیک‌ها سودمندی بیشتری دارند شواهد کافی وجود ندارد.

مقدمه

پروبیوتیک‌ها به دلیل اثرات مفید بالقوه آنها بر سلامت انسان، به‌ویژه در بیماری‌‌های گوارشی مورد توجه قرار گرفته‌اند. کیم و همکاران رابطه بین پروبیوتیک‌ها و میکروبیوتای روده انسان را مورد بحث قرار دادند و نقش آنها را در بیماری‌های مرتبط با میکروبیوم روده برجسته کردند. آنها تأکید داشتند پروبیوتیک‌ها می‌توانند میکروبیوتای روده را شکل دهند که منجر به کنترل بیماری‌های متعدد روده و ارتقای سلامت کلی می‌شود. میکروبیوتای روده نقش مهمی در سلامت میزبان ایفا می‌کند و پروبیوتیک‌ها را به گزینه‌ای جذاب برای حفظ هموستاز روده تبدیل می‌کند. مطالعه‌ای توسط اسنیفن و همکاران، یک راهنمای جامع برای انتخاب محصولات پروبیوتیک مناسب بر اساس داده‌های اثربخشی مبتنی بر شواهد ارائه می‌دهد. این مطالعه اثربخشی پروبیوتیک را بر ماهیت سویه و بیماری خاص تأکید می‌کند و بر اهمیت تطبیق سویه‌های خاص با بیماری‌ها یا شرایط هدف تأکید می‌کند. انجمن گوارش کودکان اروپا سویه‌های پروبیوتیک خاصی را برای درمان اختلالات گوارشی کودکان، مانند گاستروانتریت حاد و اسهال مرتبط با آنتی‌بیوتیک توصیه می‌کند.
پروبیوتیک‌ها از طریق مکانیسم‌های مختلفی مانند کاهش PH روده، کاهش کلونیزاسیون توسط ارگانیسم‌های بیماری‌زا و اصلاح پاسخ ایمنی میزبان اثرات مفیدی دارند.
استفاده از پروبیوتیک‌ها به دلیل نقش بالقوۀ آنها در پیشگیری از عفونت، به‌ویژه در زمینه سویه‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک و عوارض مرتبط با آنتی‌بیوتیک مورد توجه بوده است. بااین‌حال، علی‌رغم شواهدی که استفاده از پروبیوتیک‌های خاص در برخی موقعیت‌های بالینی حمایت می‌کند، مطالعات بیشتری برای تأیید اثرات آنها موردنیاز است. نگرانی‌هایی در مورد ایمنی پروبیوتیک‌ها هم وجود داشته است. به عنوان مثال، ردمن و همکاران. یک بررسی سیستماتیک انجام داد که خطرات بالقوه مرتبط با استفاده از پروبیوتیک‌ها را به عنوان درمان کمکی سرطان به دلیل ایجاد عفونت احتمالی نشان داد.
تحقیقات بیشتر برای ایجاد دستورالعمل‌های روشن در مورد استفاده مناسب از سویه‌های پروبیوتیک خاص برای پیشگیری از عفونت ضروری است.
در این بررسی قصد داریم اثربخشی استفاده از پروبیوتیک‌ها در پیشگیری از عفونت‌های تنفسی را مرور کنیم.

روش کار

این مطلب بر اساس مطالعات مروری ثبت شده در کاکرین و خلاصه شواهد چاپ شده در مورد "اثربخشی پروبیوتیک‌ها در پیشگیری از عفونت‌های تنفسی ” در وب‌سایت Evidently Cochrane می‌باشد. همچنین مطالعات مروری نظام‌مند منتشر شده در سایر مجلات با استفاده از جستجوی PubMed یافت شده و جهت به‌روزرسانی نتایج استفاده شده است.

نتایج

در یک مطالعۀ مروری کاکرین و نویسندگان دریافتند که در بین کسانی که پروبیوتیک مصرف می‌کنند از هر هزار نفر، حدود ۷۶ نفر مبتلا به سه یا بیشتر عفونت تنفسی می‌شوند درحالی‌که این مقدار در کسانی که مصرف نمی‌کنند ۱۲۹ نفر از هزار نفر است.
همچنین در میان افرادی که پروبیوتیک مصرف می‌کنند، تعداد کمتری برای عفونت تنفسی خود نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک دارند. این مزیت بیشتر در کودکان مشاهده شد.
به‌علاوه مدت بیماری تنفسی افراد شرکت‌کننده در این مطالعات را بررسی کردند. نتیجه این شد؛ کسانی که از پروبیوتیک‌ها استفاده می‌کنند به طور متوسط حدود یک روز کمتر از کسانی که پروبیوتیک مصرف نکرده‌اند بیماری‌شان طول کشید.
در مورد عوارض جانبی، تفاوت کمی بین مصرف‌کنندگان پروبیوتیک و سایرین وجود داشت. عوارض جانبی جزئی، عمدتاً مشکلات گوارشی مانند اسهال و استفراغ بود.
کودکانی شرکت کننده در این مطالعات معمولاً باکتری‌های پروبیوتیک را در غذاهای حاوی شیر و بزرگسالان عمدتا با غذاهای پودری مصرف می‌کردند، اگرچه از قطره‌ها و اسپری‌ها هم استفاده شده بود. به طور کلی، با مصرف منظم پروبیوتیک‌ها در طول ۳تا۶ ماه، فواید آن چه با دوزهای کم و چه دوز بالا مشاهده شد.
به طور کلی، نتایج این مرور کاکرین نشان داد که پروبیوتیک‌ها بهتر از دارونما یا عدم درمان در پیشگیری از عفونت تنفسی به‌خصوص عفونت‌های تنفسی فوقانی حاد عمل می‌کند.
در مطالعه مروری دیگری در سال ۲۰۲۲، هم نشان داده شد که استفاده از پروبیوتیک‌های خوراکی، نسبت به دارونما، میزان بروز، مدت و شدت عفونت‌های تنفسی را در بزرگسالان غیر مسن کاهش می‌دهند.
یک مطالعه مروری با کیفیت متوسط، به بررسی اثر استفاده از فراورده‌های لبنی حاوی پروبیوتیک در پیشگیری از بروز عفونت‌های تنفسی پرداخت. نتایج نشان داد که در همۀ گروه‌های سنی باعث کاهش بروز این عفونت‌ها می‌شود و به خصوص در عفونت‌های تنفسی فوقانی پیشگیری بهتری دارد.

اثر در کودکان و نوزادان
یک مطالعه مروری در سال ۲۰۲۰ نشان داد که استفاده از پروبیوتیک در کودکان علاوه بر این که بی‌خطر است؛ باعث پیشگیری به میزان متوسطی از عفونت‌های تنفسی فوقانی در آنها می‌شود. همچنین در مطالعات مروری مشابه نشان داده شد که استفاده از پروبیوتیک می‌تواند باعث کاهش شدت عفونت تنفسی (در صورت ابتلا) و کاهش روزهای غیبت از مهد کودک یا مدرسه گردد.
مطالعه مروری دیگری در سال ۲۰۲۱ به بررسی استفاده از شیرخشک غنی شده با پروبیوتیک بر بروز عفونت‌های تنفسی نوزادان پرداخت. نتایج این مرور با بررسی بیش از ۳۰۰۰ نوزاد نشان داد که این رژیم غذایی ممکن است بتواند از عفونت‌های تنفسی نوزادان پیشگیری نماید.
در مطالعات مروری دیگری هم دربارۀ نوع پروبیوتیک استفاده شده مقایسه انجام شده است. اما شواهد کافی به نفع استفاده از نوع خاصی از پروبیوتیک وجود نداشت.

اثر در افراد مسن
هدف از مطالعه مروری که در سال ۲۰۲۱ منتشر شد، بررسی تأثیر غیرمستقیم پروبیوتیک‌ها بر بروز و طول مدت عفونت‌های حاد دستگاه تنفسی فوقانی در افراد مسن، با تنظیم سیستم ایمنی بود. شواهد نشان داد که برخی سویه‌های پروبیوتیکی خاص در کاهش بروز یا تعداد افراد مسن که عفونت‌های حاد دستگاه تنفسی فوقانی را تجربه می‌کنند، بهتر از دارونما هستند. با‌این‌حال، همه سویه‌های پروبیوتیک کارآمد نبودند و همه مطالعات پیامدهای آماری معنی‌داری را گزارش نکردند. پیشنهاد نویسندگان مطالعات بالینی با کیفیت بالا در مقیاس بزرگتر بود.

اثر در واکسیناسیون
دو مطالعه مروری در سالهای ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ اثر استفاده از پروبیوتیک را در پاسخ ایمنی افرادی که واکسن آنفلوانزا دریافت کرده بودند بررسی کردند. نتایج مشابهی در دو مطالعه مطرح شد و حاکی از این بود که پاسخ ایمنی تولید شده به وسیلۀ واکسن در کسانی که پروبیوتیک مصرف کرده‌اند، قوی‌تر است و به این شکل می‌توان گفت این مداخله ممکن است بتواند کارایی واکسن را افزایش دهد.

نتیجه گیری

تقریباْ همه مطالعات مروری اتفاق نظر دارند که استفاده از پروبیوتیک‌ها می‌تواند باعث پیشگیری از بروز عفونت‌های تنفسی در همه گروه‌های سنی بشود. البته در اکثر موارد میزان اثربخشی متوسط است. همچنین پروبیوتیک‌ها می توانند با تقویت پاسخ ایمنی اثر واکسن آنفلوانزا را افزایش دهند. درباره این که کدام نوع از پروبیوتیک‌ها سودمندی بیشتری دارند شواهد کافی وجود ندارد.

رفرانس ها

1- Kim SK, Guevarra RB, Kim YT, Kwon J, Kim H, Cho JH, Kim HB, Lee JH. Role of Probiotics in Human Gut Microbiome-Associated Diseases. J Microbiol Biotechnol. 2019 Sep 28;29(9):1335-1340.
2- Sniffen JC, McFarland LV, Evans CT, Goldstein EJC. Choosing an appropriate probiotic product for your patient: An evidence-based practical guide. PLoS One. 2018 Dec 26;13(12):e0209205.
3- Szajewska H, Berni Canani R, Domellöf M, Guarino A, Hojsak I, Indrio F, Lo Vecchio A, Mihatsch WA, Mosca A, Orel R, Salvatore S, Shamir R, van den Akker CHP, van Goudoever JB, Vandenplas Y, Weizman Z; ESPGHAN Special Interest Group on Gut Microbiota and Modifications. Probiotics for the Management of Pediatric Gastrointestinal Disorders: Position Paper of the ESPGHAN Special Interest Group on Gut Microbiota and Modifications. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2023 Feb 1;76(2):232-247.
4- Williams NT. Probiotics. Am J Health Syst Pharm. 2010 Mar 15;67(6):449-58.
5- Gut AM, Vasiljevic T, Yeager T, Donkor ON. Salmonella infection - prevention and treatment by antibiotics and probiotic yeasts: a review. Microbiology (Reading). 2018 Nov;164(11):1327-1344.
6- Chen Y, Qi A, Teng D, Li S, Yan Y, Hu S, Du X. Probiotics and synbiotics for preventing postoperative infectious complications in colorectal cancer patients: a systematic review and meta-analysis. Tech Coloproctol. 2022 Jun;26(6):425-436.
7- Zhao Y, Dong BR, Hao Q. Probiotics for preventing acute upper respiratory tract infections. Cochrane Database Syst Rev. 2022 Aug 24;8(8):CD006895
8- Coleman, J. L., et al. (2022). "Orally Ingested Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics as Countermeasures for Respiratory Tract Infections in Nonelderly Adults: A Systematic Review and Meta-Analysis." Adv Nutr 13(6): 2277-2295.
9- Chan, C. K. Y., et al. (2020). "Preventing Respiratory Tract Infections by Synbiotic Interventions: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials." Adv Nutr 11(4): 979-988.
10- Rashidi, K., et al. (2021). "Effect of probiotic fermented dairy products on incidence of respiratory tract infections: a systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials." Nutr J 20(1): 61.
11- Emre, I. E., et al. (2020). "The effect of probiotics on prevention of upper respiratory tract infections in the paediatric community - a systematic review." Benef Microbes 11(3): 201-211.
12- Rashidi, K., et al. (2021). "Effect of infant formula supplemented with prebiotics and probiotics on incidence of respiratory tract infections: A systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials." Complement Ther Med 63: 102795.
13- Amaral, M. A., et al. (2017). "Network meta-analysis of probiotics to prevent respiratory infections in children and adolescents." Pediatr Pulmonol 52(6): 833-843.
14- Wang, Y., et al. (2016). "Probiotics for prevention and treatment of respiratory tract infections in children: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials." Medicine (Baltimore) 95(31): e4509.
15- Strauss, M., et al. (2021). "Probiotics for the Prevention of Acute Respiratory-Tract Infections in Older People: Systematic Review." Healthcare (Basel) 9(6).
16- Yeh, T. L., et al. (2018). "The influence of prebiotic or probiotic supplementation on antibody titers after influenza vaccination: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials." Drug Des Devel Ther 12: 217-230.
17- Lei, W. T., et al. (2017). "Effect of Probiotics and Prebiotics on Immune Response to Influenza Vaccination in Adults: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials." Nutrients 9(11).

درجه قطعیت شواهد

↑↑A : شواهد با قطعیت بالا نشان می دهد که اثر قوی و مستقیم عامل مورد بررسی در پیامد مورد بررسی است.

ارسال نظر