سرفه حاد یک علامت شایع در کودکان است و میتواند ناشی از عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی باشد. هنوز هیچ درمان دارویی مؤثری وجود ندارد که بتواند در سرفه حاد مرتبط با عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی اثر داشته باشد. شواهد جدید نشان میدهد که پلیساکاریدها، رزینها و عسل ممکن است بهعنوان مسکنهای سرفه با کارایی بالا در ضدسرفه و حداقل عوارض جانبی باشند. مطالعات مروری نشان میدهد عسل احتمالاً برای تسکین سرفه و بهبود خواب کودکان مؤثرتر از عدم درمان است و در برخی موارد کاهش تعداد دفعات سرفه میدهد اما شواهد بررسی شده عمدتاً با کیفیت پایین بودند و نیاز به مطالعات با کیفیت بالاتر برای نتیجهگیری قطعی وجود دارد.
سرفه حاد یک علامت شایع در کودکان است و میتواند ناشی از عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی باشد. سرفه حاد شایعترین علامت در کودکان و بزرگسالان در سراسر جهان است. مکانیسمهای بیماریزای جدیدی در سرفه حاد شناسایی شده است، از جمله مکانیسمهای تمایل به سرفه. این مکانیسمها شامل عوامل مختلفی مانند شبکه عصبی ساقه مغز، عصب حسی حلق، تحریک مکانیکی راه هوایی، واسطههای التهابی و ترشحات پشت حلق است. هنوز هیچ درمان دارویی مؤثری وجود ندارد که بتواند با توجه به مکانیسمهای پاتوفیزیولوژیک درگیر در سرفه حاد مرتبط با عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی اثر داشته باشد. بااینحال، شواهد جدید نشان میدهد که پلیساکاریدها، رزینها و عسل ممکن است به صورت بالقوه بهعنوان مسکنهای سرفه با کارایی بالا در ضدسرفه و حداقل عوارض جانبی باشند. تصور میشود که عسل به دلیل خواص ضد میکروبی و ضد التهابی مختلف برای تسکین سرفه مفید باشد. همچنین پیشنهاد شده است که به دلیل ماهیت چسبناکی که دارد گلو را میپوشاند و باعث ایجاد اثر تسکیندهنده شود.
در این جا بررسی شواهد تأثیر عسل در درمان سرفه حاد در کودکان مورد توجه قرار گرفته است.
این مطلب بر اساس مطالعات مروری ثبت شده در کاکرین و خلاصه شواهد چاپ شده در مورد اثربخشی عسل در درمان سرفه حاد کودکان در وبسایت Evidently Cochrane میباشد. همچنین مطالعات مروری نظاممند منتشر شده در سایر مجلات با استفاده از جستجوی PubMed یافت شده و جهت بهروزرسانی نتایج استفاده شده است.
یک مرور کاکرین در سال ۲۰۱۸ بهروزرسانی شد. مطالعات بررسی شده در این مرور عسل را با دارونما (یک درمان ساختگی)، بدون درمان و یا داروهای مختلف سرفه مقایسه کردند. نویسندگان به دنبال این بودند که ببینند اثر عسل، تعداد دفعات سرفه، شدت سرفه و تأثیر سرفه بر خواب چگونه است؛ آنها همچنین رخدادهای جانبی را که رخ داده بود بررسی کردند.
نتایج این بررسی نشان داد که عسل احتمالاً برای تسکین سرفه و بهبود خواب کودکان مؤثرتر از عدم درمان است. اما شواهد بررسی شده عمدتاً با کیفیت پایین بودند و نیاز به مطالعات با کیفیت بالاتر برای نتیجهگیری قطعی وجود دارد.
عسل همچنین در مصرف به مدت حداکثر ۳روز، احتمالاً بهتر از دارونما یا سالبوتامول در کاهش تعداد سرفه مفید است.
همچنین عسل ممکن است در کاهش تعداد سرفه بهتر از دیفنهیدرامین باشد و ممکن است اثری مشابه دکسترومتورفان داشته باشد.
رخداد جانبی جدی در اثر مصرف عسل در این مطالعات مشاهده نشد. عوارض ناخواسته بیشتر شامل بثورات پوستی، اسهال، خوابآلودگی و بیقراری، مشکل در به خواب رفتن و تحریکپذیری بود. اما در میزان این عوارض تفاوت با گروه شاهد نداشتند.
به طور کلی، نویسندگان به این نتیجه رسیدند که هیچ مدرک قوی به نفع یا مخالف استفاده از عسل برای تسکین سرفه در کودکان وجود ندارد.
در مطالعه مروری دیگری که به تازگی در سال ۲۰۲۳ انجام شده است شواهدی با کیفیت پایین نتایج مشابهی را نشان داد و پیشنهاد شد که برای تأیید اثربخشی عسل در درمان سرفه حاد در کودکان، به کارآزماییهای کور تصادفیشده و کنترلشده با دارونما با کیفیت بهتر نیاز است.
عسل احتمالاً برای تسکین سرفه و بهبود خواب کودکان مؤثرتر از عدم درمان است و در برخی موارد کاهش تعداد دفعات سرفه میدهد اما شواهد بررسی شده عمدتاً با کیفیت پایین بودند و نیاز به مطالعات با کیفیت بالاتر برای نتیجهگیری قطعی وجود دارد.
1. Murgia V et al. Upper Respiratory Tract Infection-Associated Acute Cough and the Urge to Cough: New Insights for Clinical Practice. Pediatr Allergy Immunol Pulmonol 2020;33(1):3-11.
2. Oduwole O, Udoh EE, Oyo‐Ita A, Meremikwu MM. Honey for acute cough in children. Cochrane Database of Systematic Reviews 2018, Issue 4. Art. No.: CD007094. DOI: 10.1002/14651858.CD007094.pub5. Accessed 12 October 2023.
3. Mashat, G. D., et al. (2022). "Comparing the Effectiveness of Honey Consumption With Anti-Cough Medication in Pediatric Patients: A Systematic Review." Cureus 14(9): e29346
?↑A : شواهد با قطعیت بالا نشان می دهد که اثر ضعیف و مستقیم عامل مورد بررسی در پیامد مورد بررسی است.