عنوان

اثر امواج فرا صوت در درمان کمردرد مزمن

خلاصه پاسخ

در حال حاضر شواهد مربوط به تأثیر استفاده از اولتراسوند درمانی برای کمردرد، بسیار کم است و توافق بر استفاده از اولتراسوند درمانی در عمل محدود است. شواهد علمی کمی در مورد اثر اولتراسوند درمانی بر کمردرد وجود دارد و شواهد موجود از کیفیت بالایی برخوردار نیستند. با وجودی که اثر اولتراسوند درمانی بر پیامدهای مختلفی مانند درد، عملکرد حرکتی، احساس سلامتی و... مطالعه شده است، شواهدی که از استفاده از این روش برای درمان کمردرد حمایت کنند بسیار محدود است. اثرات مشاهده شده کوچک هستند و از نظر بالینی چندان قابلِ توجه نمی‌باشند. همچنین شواهد کافی در مورد اثرات نامطلوب اولتراسوند در دسترس نیست و ما نمی‌دانیم که آیا این روش می‌تواند ضرر هم داشته باشد یا خیر. به نظر می‌آید سایر روش‌های ایمن‌تر بیشتر از اولتراسوند درمانی قابل توصیه باشند.

مقدمه

شایع‌ترین درد اسکلتی عضلانی گزارش‌ شده توسط افراد، کمردرد است. بر اساس مدت زمان کمردرد به انواع «حاد (کوتاه‌تر از ۶هفته)، تحت حاد (۶تا۱۲هفته) و مزمن (بیش از ۱۲هفته)» طبقه‌بندی می‌شود. کمردرد می‌توانند عودکننده بوده و بار اقتصادی-اجتماعی زیادی را به افراد تحمیل کند. همچنین گزارش شده است که کمردرد با کاهش فعالیت‌های زندگی روزمره و کیفیت زندگی مرتبط است. هدف درمانی اصلی در کمردرد، بازگشت بیمار به سطح فعالیت و مشارکت مطلوب وی و پیشگیری از شکایات مزمن و تکرارشونده است. انواع مختلفی از روش‌های درمانی کمردرد وجود دارد که هر کدام دارای زیرمجموعه‌های متعددی هستند، تصمیم‌گیری در مورد اینکه کدام درمان برای کمردرد مزمن مناسب است، برای پزشکان، سیاست‌گذاران، بیمه‌گذاران و بیماران بسیار چالش‌برانگیز است.

اولتراسوند درمانی، استفاده از امواج اولتراسونیک (مشابه امواج صوتی) به منظور افزایش دما یا تغییرات فیزیولوژیک غیرحرارتی (افزایش متابولیسم موضعی، گردش خون، انبساط‌پذیری بافت همبند و بازسازی بافت) در بافت‌های عمیق است. برخلاف روش اولتراسونوگرافی در تصویربرداری پزشکی، اولتراسوند درمانی یک انتقال انرژی یک طرفه است. اولتراسوند درمانی را می‌توان در دو حالت پیوسته یا پالس انجام داد. در اولتراسوند درمانی پیوسته، امواج اولتراسونیک بدون وقفه در طول دوره درمان منتقل می‌شوند، در حالی که اولتراسوند پالسی به طور متناوب قطع می‌شود.

درمان اختلالات اسکلتی عضلانی با اولتراسوند توسط ارائه‌دهندگان خدمات سلامت در تخصص‌های مختلفی استفاده می‌شود. با این حال، اثربخشی هنوز مورد تأیید قرار نگرفته است. در این مطلب به بررسی اثر اولتراسوند درمانی برای درمان کمردرد مزمن غیر اختصاصی پرداخته می‌شود.

روش کار

عنوان: تأثیر استفاده از روش اولتراسوند درمانی در درمان کمردرد در افراد بالغ
سؤال: آیا استفاده از روش اولتراسوند درمانی در درمان کمردرد مؤثر است؟
مشخصات سؤال:
جمعیت (Population): افراد بالغ مبتلا به کمردرد
مداخله (Intervention): استفاده از روش اولتراسوند درمانی
گروه مقایسه (Comparison): بدون درمان استفاده از دارونما (پلاسبو) یا سایر روش‌های درمانی
پیامد های اصلی (Outcome): شدت درد، آزمون‌های عملکردی کمر و احساس سلامتی
طرح مطالعاتی (Design): مطالعات مروری

نتایج

تعداد منابع علمی و مقالات به‌دست آمده از هر یک از پایگاه‌های علمی جستجو شده:

1598 :Pub Med
193 :Scopus
17 :Scholar
749 :Web of Sciences
25 :Cochrane Database of Systematic Reviews
1 :Cochrane Clinical answer
1 :CRD
2557 :All refrences
1493 :All refrences after removing duplications

*برای مشاهدۀ نتایج انتخاب مطالعات، به پیوست ۱: (فلوچارت Prisma) مراجعه شود.

نتیجه گیری

یافته‌های مطالعات مروری
در حال حاضر شواهد کافی و قاطع برای ارزیابی اثر اولتراسوند درمانی بر شدت درد متوسط درکمردرد در دسترس نیست، زیرا تعداد مطالعات با کیفیت خوب در این زمینه کم است. مطالعات انجام شده از نظر کیفیت ضعیف هستند و نتایج متفاوتی داشته‌اند. در دو مطالعه از سه مطالعه کارآزمایی بالینی انجام شده اثر اولتراسوند درمانی در مقایسه با دارونما را بر شدت درد بررسی کرده‌اند، تعداد افرادی که در کوتاه‌مدت کاهش درد قابل توجه داشته‌اند در گروه درمان با اولتراسوند تفاوت معنی‌دار با گروه بدون درمان (دارونما) نداشته است. در یک مطالعه دیگر نسبت افرادی که کاهش درد قابل توجه داشته‌اند ۲۰ درصد بیشتر از افراد گروه بدون درمان بوده است. در مجموع این سه مطالعه اولتراسوند تأثیر قابل توجهی در کاهش درد قابل توجه در کوتاه‌مدت، نشان نداده است. از چهار مطالعه که به بررسی اثر اولتراسوند بر روی عملکرد ویژه کمر در مقایسه با دارونما پرداخته‌اند، دو مطالعه که کیفیت بالاتری داشته‌اند، اثرات مثبتی را نشان داده‌اند و در دو مطالعۀ دیگر با کیفیت کمتر، اولتراسوند اثری نشان نداده است. در مجموع اثر اولتراسوند بر بهبود عملکرد ویژه‌ کمر مثبت، اما از نظر بالینی بسیار کوچک است.

در دو مطالعه با کیفیت ضعیف که اثر اضافه کردن درمان اولتراسوند به درمان ورزشی کمردرد را در مقایسه با درمان ورزشی به تنهایی بررسی کرده‌اند، درمان اولتراسوند به علاوۀ ورزش در مقایسه با ورزش درمانی به تنهایی اثر مختصری در کاهش دردِ کمر و اثر خیلی کمی بر بعضی پیامدهای عملکرد پایداری کمر داشته است. اما اولتراسوند به علاوۀ ورزش در مقایسه با ورزش به تنهایی، اثری روی عملکرد حرکتی کلی، رضایت از درمان و آزمون‌های حرکتی کمر، نداشته است. برای مطالعه بیشتر مقاله پیوست شده را ببینید. در یک مطالعه نیز تأثیر استفاده از اولتراسوند درمانی در مقایسه با تحریک الکتریکی (TENS) بررسی شده اما اثر این دو روش بر درد و پیامدهای عملکردی تفاوتی را نشان نداده‌اند. مطالعه از نظر کیفیت ضعیف بود و قطعیت شواهد مربوط به آن بسیار پایین است، از این رو نمی‌توان در خصوص این اثر نظر قطعی داد.

تأثیر استفاده از اولتراسوند درمانی در مقایسه با لیزردرمانی نیز در یک مطالعه با کیفیت ضعیف و قطعیت پایین بررسی شده که در آن اثر لیزر در کوتاه‌مدت در کاهش درد کمی بهتر از اثر اولتراسوند درمانی بوده و اثر اولتراسوند در بهبود عملکرد حرکتی کمر کمی بهتر از روش لیزر بوده است. با توجه به ضعیف بودن مطالعۀ مربوطه و سطح پایین قطعیت شواهد مربوط به آن، نمی‌توان در خصوص این اثر نظر قطعی داد. تأثیر استفاده از اولتراسوند درمانی در مقایسه با فونوفورز در یک مطالعه بررسی شده است که به جز در مورد یکی از پیامدهای عملکرد حرکتی (Trunk extensor endurance short-term)، در سایر موارد تفاوتی بین این دو روش در درمان با سایر پیامدهای مربوط به کمردرد، از جمله درد، احساس سلامتی و سایر پیامدهای عملکردی مشاهده نشده است. با توجه به کیفیت پایین این مطالعه، قطعیت شواهد مربوط به این نتیجه‌گیری بسیار پایین است، از این رو نمی‌توان در خصوص مقایسۀ این دو روش توصیۀ علمی داشت.

در خصوص بررسی تأثیر استفاده از اولتراسوند درمانی در مقایسه با تحریک الکتریکی، شواهدی با قطعیت پایین وجود دارد که نشان می‌دهد درمان دستی ستون فقرات در کوتاه‌مدت (پس از درمان) نسبت به اولتراسوند درمانی باعث کاهش شدت می‌شود اما در دورۀ پیگیری ۶ماهه، تفاوت کم یا عدم تفاوت گزارش شده است. با این وجود، نمی‌توان در خصوص این اثرات نظر قطعی داد.

در خصوص بررسی تأثیر استفاده از اولتراسوند درمانی در مقایسه با درمان‌های دستی-حرکتی ستون فقرات (spinal manipulative therapy)، شواهدی با قطعیت پایین وجود دارد که نشان می‌دهد درمان دستی-حرکتی ستون فقرات در کوتاه‌مدت (پس از درمان) نسبت به اولتراسوند درمانی باعث شدت کاهش و بهبود پیامدهای عملکردی در کوتاه‌مدت می‌شوند اما در دورۀ پیگیری ۶ماهه، بین این دو روش تفاوتی دیده نشد. با این وجود، نمی‌توان در خصوص مقایسۀ این دو روش نظر قطعی داد.

یک مطالعه با قطعیت متوسط به بررسی اثر اولتراسوند در مقایسه با روش درمان دستی استخوان (osteopathic manual treatment) پرداخته است که در این مطالعه روش درمان دستی استخوان نسبت به درمان اولتراسوند اثر مختصر بیشتری بر کاهش درد در شرکت‌کنندگان داشته است.

در حال حاضر شواهد مربوط به تأثیر استفاده از اولتراسوند درمانی برای کمردرد مزمن، ناکافی هستند و کیفیت پایینی دارند. علی‌رغم بررسی پیامدهای مختلف کمردرد، شواهد موافق با استفاده از اولتراسوند درمانی در عمل بسیار محدود است. در عمل از نظر بالینی پیشرفت قابل ذکری در افراد استفاده‌کننده از این روش درمان دیده نشده است. همچنین اطلاعات بسیار محدودی در مورد عوارض جانبی پس از اولتراسوند درمانی در دسترس است. سایر مداخلات فعال و غیرفعال احتمالاً نتایج بهتری نسبت به اولتراسوند درمانی برای افراد مبتلا به کمردرد مزمن دارند. به طور کلی این ایده که اولتراسوند درمانی، یک روش مؤثر برای افراد مبتلا به کمردرد مزمن غیراختصاصی باشد، مورد حمایت شواهد علمی نمی‌باشد. (۱)

کارآزمایی‌های آینده باید شامل اندازه‌گیری‌های پیامد طولانی‌مدت، ثبت هرگونه عواقب نامطلوب بالقوه و در نظر گرفتن هزینه درمان اولتراسوند در مقایسه با مراقبت‌های معمول باشد تا شواهد پایه‌ای را بهبود بخشد. با این حال، بر اساس یافته‌های این بررسی سیستماتیک، تحقیقات بیشتر در زمینه کمردرد مزمن در سایر زمینه‌ها احتمالاً ارزش بیشتری خواهد داشت. (۱)
می‌توان گفت که اولتراسوند درمانی احتمالاً تفاوت چندانی در وضعیت سلامتی افراد ایجاد نمی‌کند و بر میزان درد افراد در زندگی روزمره، رضایت افراد از درمان یا سایر اثرات ناخواسته خود نیز تأثیر محدودی داشته یا اصلاً تأثیری ندارد. ایجاد ناتوانی ناشی از اولتراسوند درمانی نیز نامشخص بوده و در هیچ یک از مطالعات بررسی نشده است. (۱)

به طور کلی، می‌توان نتیجه گرفت که اولتراسوند درمانی در کاهش شدت درد افراد مبتلا به کمردرد مزمن غیراختصاصی نقش دارد. اگرچه این روش در اکثر نقاط جهان به عنوان پروتکل معمول درمانی استفاده می‌شود، اما به مطالعات کارآزمایی بالینی چندگانه بیشتر با حجم نمونه‌های بزرگتر و تأکید بر درمان با اولتراسوند به تنهایی نیاز است. (۲)

نتیجه‌گیری:
در حال حاضر شواهد مربوط به تأثیر استفاده از اولتراسوند درمانی برای کمردرد، بسیار کم است و توافق بر استفاده از اولتراسوند درمانی در عمل محدود است. شواهد علمی کمی در مورد اثر اولتراسوند درمانی بر کمردرد وجود دارد و شواهد موجود از کیفیت بالایی برخوردار نیستند. با وجودی که اثر اولتراسوند درمانی بر پیامدهای مختلفی مانند درد، عملکرد حرکتی، احساس سلامتی و... مطالعه شده است، شواهدی که استفاده از این روش را برای درمان کمردرد حمایت کنند، بسیار محدود است. اثرات مشاهده شده، کوچک هستند و از نظر بالینی چندان قابل توجه نمی‌باشند. همچنین شواهد کافی در مورد اثرات نامطلوب اولتراسوند در دسترس نیست و ما نمی‌دانیم که آیا این روش می‌تواند ضرر هم داشته باشد یا خیر. به نظر می‌آید سایر روش‌های ایمن‌تر بیشتر از اولتراسوند درمانی قابل توصیه باشند.

استراتژی جستجو

جستجو

رفرانس ها

1- Ebadi S, Henschke N, Forogh B, Nakhostin Ansari N, van Tulder MW, Babaei-Ghazani A, Fallah E. Therapeutic ultrasound for chronic low back pain. Cochrane Database of Systematic Reviews 2020, Issue 7. Art. No.: CD009169. DOI: 10.1002/14651858.CD009169.pub3.
2- Haile G, Hailemariam TT, Haile TG. Effectiveness of Ultrasound Therapy on the Management of Chronic Non-Specific Low Back Pain: A Systematic Review. J Pain Res. 2021 May 17;14:1251-1257. doi: 10.2147/JPR.S277574. PMID: 34040429; PMCID: PMC8139719.
3- Chou R, Huffman LH; American Pain Society; American College of Physicians. Nonpharmacologic therapies for acute and chronic low back pain: a review of the evidence for an American Pain Society/American College of Physicians clinical practice guideline. Ann Intern Med. 2007 Oct 2;147(7):492-504. doi: 10.7326/0003-4819-147-7-200710020-00007. Erratum in: Ann Intern Med. 2008 Feb 5;148(3):247-8. PMID: 17909210.

درجه قطعیت شواهد

??B : شواهد با قطعیت متوسط نشان می دهد که عامل مورد بررسی در پیامد مورد بررسی تاثیر ندارد.

پیوست

پیوست۱: فلوچارت prisma

پیوست ۲: مطالعات مروری بررسی شده

ارسال نظر

ثبت

نظرات