عنوان

مداخلات مؤثر در بوی بد دهان (هالیتوزیس) کدامند؟

خلاصه پاسخ

هالیتوزیس یا بوی بد دهان یک وضعیت پیچیده است که تحت تأثیر عوامل محلی (داخل دهانی) و سیستمیک قرار می‌گیرد که برای مدیریت مؤثر نیاز به رویکرد چند رشته‌ای دارد. علی‌رغم اینکه برخی روش‌های درمانی مانند دبریدمان و پاکسازی، شواهد امیدوارکننده‌ای را نشان داده‌اند، اما بر اساس بهترین شواهد موجود هیچکدام از روش‌های بررسی شده نتیجه قطعی در اثربخشی درمانی بوی بد دهان را نشان نداده‌اند. برای نتیجه‌گیری قطعی درباره این روش‌ها باید مطالعات مداخله‌ای بزرگتر و همگن‌تر انجام شود.

مقدمه

بوی بد دهان (Halitosis) علامتی است که در آن رایحه نامطبوع در اثر تنفس به دلیل یک بیماری زمینه‌ای دهان یا بیماری سیستمیک وجود دارد. بوی بد دهان یک وضعیت چندوجهی با پیامدهای اجتماعی و روانی قابل‌توجه است و می‌تواند منجر به انگ اجتماعی و از دست دادن اعتماد به نفس شود. ۵۰تا۶۰ درصد از جمعیت جهان این مشکل را در طول زندگی تجربه کرده‌اند.
علت هالیتوز عمدتاً دهانی است. با این حال، بیماری‌های سیستمیک نیز نقش مهمی دارند. علت ایجاد آن عمدتاً ناشی از متابولیسم میکروبی در زیست‌لایه (بیوفیلم) دهان در پشت زبان و بافت‌های پریودنتال است. مطالعات نشان داده‌اند که گونه‌های باکتریایی خاص مسئول ترکیبات گوگردی فرار (VSCs) هستند که از عوامل کلیدی بدبویی دهان می‌باشند. اقدامات بهداشتی دهان برای هدف قرار دادن این باکتری‌ها از طریق تمیز کردن مکانیکی (به عنوان مثال، خراش دادن زبان) و برخی مواد شیمیایی در کاهش سطوح VSC موثر بوده است.
در رویکرد چند رشته‌ای که توسط بولن و همکارانش مورد اشاره قرار گرفته است تأکید می‌شود دندانپزشکان، متخصصان گوش، حلق و بینی، متخصصان گوارش، متخصصان داخلی و روانپزشکان ممکن است نیاز به همکاری برای مدیریت جامع بسته به علت زمینه‌ای این پدیده داشته باشند. این دیدگاه توسط وو و همکاران، که عوامل خطر شامل بهداشت نامناسب دندان، التهاب لثه، خشکی دهان، عادات رژیم غذایی را بررسی کردند، تأیید شد و ایشان نشان دادند این عوامل تقریباً مسئول ۸۵درصد از موارد بوی بد دهان هستند.
مطالعات متعدد دیگری هم به نقش غالب فاکتورهای داخل دهانی تأکید می‌کند. در بین عوامل خارج دهانی مطالعه عنبری و همکاران تأکید می‌کند که درمان ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری با بهبود هالیتوز همراه بوده است.
درمان‌های نوآورانه‌ای مانند دبریدمان زبان پیشنهاد شده توسط کرسپی و همکاران، راه‌های جدیدی را برای مدیریت بوی بد دهان با هدف قرار دادن مستقیم زیست‌لایه‌ها (بیوفیلم‌ها) روی سطح زبان ارائه می‌کنند. این یافته‌ها نشان می‌دهد که دبریدمان زبان می‌تواند یک جزء مؤثر در پروتکل‌های درمانی بوی بد دهان با هدف کاهش بار باکتریایی و در نتیجه بهبود بهداشت کلی دهان و کاهش بوی بد باشد.
بررسی Ongole و Shenoy درباره روش‌های درمانی، تأکید بر دانش متخصصان مراقبت‌های بهداشتی در مورد روش‌های تشخیصی مختلف و مداخلات درمانی از اصلاحات ساده رفتاری مانند بهبود شیوه‌های مراقبت از دندان گرفته تا درمان‌های پزشکی پیچیده‌تر سیستمیک دارد.

روش کار

این مطلب بر اساس مطالعات مروری نظام‌مند منتشر شده با استفاده از جستجوی PubMed تنظیم شده است.

نتایج

یک مطالعه مروری کاکرین در سال ۲۰۱۹ با هدف ارزیابی اثرات مداخلات مختلف مورد استفاده برای کنترل بوی بد دهان (تنها در اثر مشکلات دهانی) منتشر شد. این بررسی شامل ۴۴ مطالعه و بیش از ۱۸۰۰ فرد بود. بیشتر مطالعات پیگیری کوتاه‌مدت (از یک تا چهار هفته) داشتند. انواع مختلفی از مداخلات شامل دبریدمان مکانیکی، آدامس‌، خوشبوکننده‌های سیستمیک، عوامل موضعی، خمیردندان، دهان‌شویه، قرص‌ها و روش‌های ترکیبی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج هر کدام در بخش مربوط به خود توضیح داده شده است. در مجموع در این مرور کاکرین نتیجه گرفته شد انواع مداخلات شواهد با کیفیت پایین یا بسیار پایین داشتند و نتیجه‌گیری در مورد اثربخشی هر کدام از آنها نیاز به مطالعات با کیفیت بالاتر دارد.
۱- دبریدمان
مرور کاکرین یاد شده در سال ۲۰۱۹ نشان داد پاک‌سازی زبان به صورت مکانیکی شواهد با کیفیت پایینی برای ارزیابی داشت و نتیجه‌گیری ممکن نشد.
مطالعه مروری دیگری در سال ۲۰۱۸ نشان داد که پاک‌سازی حرفه‌ای دندان و لثه‌ها می‌تواند اثر مثبتی در بهبود بوی بد دهان داشته باشد. همچنین مطالعه مروری دیگری در سال ۲۰۱۳ نشان داد که استفاده از مسواک به علاوه پاک‌سازی زبان در مقایسه با استفاده مسواک به تنهایی می‌تواند شاخص‌های بدبویی دهان را بهبود دهد. هر چند در مورد جزئیات مقدار و مدت استفاده از این مداخلات نمی‌توان اظهارنظر کرد.
۲- آدامس
مرور یادشده کاکرین در سال ۲۰۱۹ نشان داد استفاده از آدامس اکالیپتوس شواهد با کیفیت پایینی برای ارزیابی در افراد با بوی بد دهان داشت. مطالعه مروری دیگری هم در سال ۲۰۱۷ نشان داد آدامس‌های حاوی پروبیوتیک، اکالیپتوس، روی، ماگنولیا و ... ممکن است بتوانند اثر مثبتی بر بوی بد دهان داشته باشند. اما به علت ناهمگنی بالا در شواهد نتیجه‌گیری نهایی ممکن نیست.
۳- خوشبوکننده‌های سیستمیک
مرور یادشده کاکرین در سال ۲۰۱۹ نشان داد استفاده از خوشبوکننده های حاوی عصاره قارچی شواهد بسیار نامطمئنی برای ارزیابی در افراد با بوی بد دهان داشت.
۴- درمان موضعی
مرور یادشده کاکرین در سال ۲۰۱۹ نشان داد استفاده از ژل hinokitiol شواهد بسیار نامطمئنی برای ارزیابی در افراد با بوی بد دهان داشت.
۵- خمیردندان
مرور یادشده کاکرین در سال ۲۰۱۹ نشان داد استفاده از خمیردندان حاوی triclosan شواهد بسیار نامطمئنی برای ارزیابی در افراد با بوی بد دهان داشت.
۶- دهانشویه
مرور یادشده کاکرین در سال ۲۰۱۹ نشان داد استفاده از دهانشویه‌های حاوی روی شواهد بسیار نامطمئنی برای ارزیابی در افراد با بوی بد دهان داشت.
مطالعه مروری دیگری در سال ۲۰۱۵ هم نشان داد استفاده از دهانشویه‌های حاوی روی و کلرهگزیدین و cetylpyridinium بیشترین شواهد بررسی شده را داشتند. اما شواهد با کیفیت پایینی بودند. مطالعه جدیدتری در سال ۲۰۲۳ هم نتایج امیدوارکننده‌ای را در مورد استفاده از دهانشویه‌های حاوی کلرهگزیدین به عنوان درمان حمایتی افراد مبتلا به بوی بد دهان نشان داده است .
۷- قرص
در مورد پیامدهای استفاده از قرص شواهدی وجود نداشت.
۸- مقایسه روش‌ها
مرور یادشده کاکرین در سال ۲۰۱۹ نشان داد مقایسه از دهانشویه های حاوی cetylpyridinium در برابر مسواک زدن شواهد نامطمئنی برای ارزیابی در افراد با بوی بد دهان داشت.
۹- پروبیوتیک‌ها
یک مطالعه مروری در سال ۲۰۱۸ نشان داد پروبیوتیک‌ها ممکن است در کاهش بوی بد دهان مؤثر باشند. هرچند به علت ناهمگنی در مطالعات موجود تصمیم‌گیری ممکن نیست. مطالعات مروری جدیدتر دیگری در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۲ نیز به نتایج مشابهی در این زمینه رسید. همچنین مطالعه مروری دیگر در سال ۲۰۲۱ توصیه به انجام مطالعات مداخله‌ای بزرگتر برای امکان تصمیم‌گیری در این زمینه نموده است. این توصیه در مطالعه مروری دیگری در سال ۲۰۲۲ با لزوم کاهش خطا در محاسبات اثربخشی پروبیوتیک‌ها تکرار شده است.
۱۰- نوردرمانی (فتوتراپی یا لیزر)
یک مطالعه مروری در سال ۲۰۱۷ در مورد بررسی اثرات لیزردرمانی و درمان فتودینامیک ضدمیکروبی در درمان بدبویی دهان انجام شد. تقریبا تمام مطالعات اثر این دو مداخله به علاوه دبریدمان را به نسبت دبریدمان به تنهایی بهتر ارزیابی کرده بودند. اما بررسی اثربخشی لیزردرمانی یا فتودینامیک نیاز به مطالعات مداخله‌ای بزرگتر دارد. این نتایج در مطالعه مروری جدیدتر دیگری در سال ۲۰۲۲ در مورد درمان فتودینامیک ضدمیکروبی تکرار شده است. در مقابل دو مطالعه مروری در سال ۲۰۲۲ هم ادعا کردند لیزردرمانی و درمان فتودینامیک می‌تواند در کوتاه‌مدت (تا یک هفته) در درمان بوی بد دهان مفید باشد.
۱۱- سایر مداخلات
یک مطالعه مروری در سال ۲۰۲۱ در مورد اثربخشی درمان‌های آلترناتیو در بدبویی دهان انجام شد. خمیردندان‌های حاوی فلوراید و پروبیوتیک‌ها نتایج امیدوارکننده‌ای داشتند. سایر درمان‌ها مانند درمان‌های گیاهی و محصولات ضدمیکروبی نتایج متناقضی را داشتند. در مجموع همه مطالعات کیفیت پایین داشتند و دوره پیگیری هم کوتاه بود بنابریان شواهد کافی به نفع استفاده هیچ‌کدام از این مداخلات یافت نشد.

نتیجه گیری

علی‌رغم این که برخی روش‌های درمانی مانند دبریدمان و پاکسازی شواهد امیدوارکننده‌ای را نشان داده‌اند، اما بر اساس بهترین شواهد موجود هیچ‌کدام از روش‌های بررسی شده نتیجه قطعی در اثربخشی درمانی بوی بد دهان را نشان نداده‌اند. برای نتیجه‌گیری قطعی درباره این روش‌ها باید مطالعات مداخله‌ای بزرگتر و همگن‌تر انجام شود.

رفرانس ها

1- Ortiz V, Filippi A. Halitosis. Monogr Oral Sci. 2021;29:195-200.
2- Bollen CM, Beikler T. Halitosis: the multidisciplinary approach. Int J Oral Sci. 2012 Jun;4(2):55-63.
3- Wu J, Cannon RD, Ji P, Farella M, Mei L. Halitosis: prevalence, risk factors, sources, measurement and treatment - a review of the literature. Aust Dent J. 2020 Mar;65(1):4-11
4- Campisi G, Musciotto A, Di Fede O, Di Marco V, Craxì A. Halitosis: could it be more than mere bad breath? Intern Emerg Med. 2011 Aug;6(4):315-9
5- Mark AM. Controlling bad breath. J Am Dent Assoc. 2021 Jul;152(7):582.
6- Krespi YP, Kizhner V, Wilson KA, Sivriver A, Low S, Khosravi Y, Stoodley P. Laser tongue debridement for oral malodor-A novel approach to halitosis. Am J Otolaryngol. 2021 Jan-Feb;42(1):102458.
7- Ongole R, Shenoy N. Halitosis: much beyond oral malodor. Kathmandu Univ Med J (KUMJ). 2010 Apr-Jun;8(30):269-75.
8- Karpishchenko SA, Lavrenova GV, Malay OP, Korolevskaya VA. Khalitoz — mezhdistsiplinarnaya problema [Halitosis. Multidisciplinary approach]. Vestn Otorinolaringol. 2023;88(4):19-24.
9- Kumbargere Nagraj S, Eachempati P, Uma E, Singh VP, Ismail NM, Varghese E. Interventions for managing halitosis. Cochrane Database Syst Rev. 2019 Dec 11;12(12):CD012213
10- Deutscher H, Derman S, Barbe AG, Seemann R, Noack MJ. The effect of professional tooth cleaning or non-surgical periodontal therapy on oral halitosis in patients with periodontal diseases. A systematic review. Int J Dent Hyg. 2018 Feb;16(1):36-47.
11- Kuo YW, Yen M, Fetzer S, Lee JD. Toothbrushing versus toothbrushing plus tongue cleaning in reducing halitosis and tongue coating: a systematic review and meta-analysis. Nurs Res. 2013 Nov-Dec;62(6):422-9
12- Muniz FW, Friedrich SA, Silveira CF, Rösing CK. The impact of chewing gum on halitosis parameters: a systematic review. J Breath Res. 2017 Feb 17;11(1):014001
13- Slot DE, De Geest S, van der Weijden FA, Quirynen M. Treatment of oral malodour. Medium-term efficacy of mechanical and/or chemical agents: a systematic review. J Clin Periodontol. 2015 Apr;42 Suppl 16:S303-16
14- Szalai E, Tajti P, Szabó B, Hegyi P, Czumbel LM, Shojazadeh S, Varga G, Németh O, Keremi B. Daily use of chlorine dioxide effectively treats halitosis: A meta-analysis of randomised controlled trials. PLoS One. 2023 Jan 12;18(1):e0280377
15- Georgiou AC, Laine ML, Deng DM, Brandt BW, van Loveren C, Dereka X. Efficacy of probiotics: clinical and microbial parameters of halitosis. J Breath Res. 2018 Aug 21;12(4):046010
16- Huang N, Li J, Qiao X, Wu Y, Liu Y, Wu C, Li L. Efficacy of probiotics in the management of halitosis: a systematic review and meta-analysis. BMJ Open. 2022 Dec 20;12(12):e060753.
17- López-Valverde N, López-Valverde A, Macedo de Sousa B, Rodríguez C, Suárez A, Aragoneses JM. Role of Probiotics in Halitosis of Oral Origin: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Clinical Studies. Front Nutr. 2022 Jan 21;8:787908.
18- Tay JRH, Ng E, Lai CWM, Lim LP, Ong MMA. The efficacy of probiotics in the management of intra-oral halitosis: a systematic review. Clin Oral Investig. 2022 Jul;26(7):4687-4700
19- Yoo JI, Shin IS, Jeon JG, Yang YM, Kim JG, Lee DW. The Effect of Probiotics on Halitosis: a Systematic Review and Meta-analysis. Probiotics Antimicrob Proteins. 2019 Mar;11(1):150-157
20- Kellesarian SV, Malignaggi VR, Al-Kheraif AA, Al-Askar M, Yunker M, Javed F. Effect of antimicrobial photodynamic therapy 
and laser alone as adjunct to mechanical debridement in the management of halitosis: A systematic review. Quintessence Int. 2017;48(7):575-583
21- Motta PB, Motta LJ, Campos TM, Gonçalves MLL, Santos EM, Martimbianco ALC, de Andrade DJC, Mesquita-Ferrari RA, Fernandes KPS, Horliana ACRT, Bussadori SK. Effect of Photodynamic Therapy on Halitosis: A Systematic Review of Randomized Controlled Trials. Sensors (Basel). 2022 Jan 8;22(2):469
22- Wang N, Hao S, Zhang J, Yang J. Clinical efficacy of photodynamic therapy on halitosis: a systematic review and meta-analysis. Lasers Med Sci. 2022 Dec 30;38(1):29.
23- Woźniak A, Matys J, Grzech-Leśniak K. Effectiveness of lasers and aPDT in elimination of intraoral halitosis: a systematic review based on clinical trials. Lasers Med Sci. 2022 Dec;37(9):3403-3411
24- Wylleman A, Vuylsteke F, Dekeyser C, Teughels W, Quirynen M, Laleman I. Alternative therapies in controlling oral malodour: a systematic review. J Breath Res. 2021 Jan 22;15(2)

درجه قطعیت شواهد

?↑B : شواهد با قطعیت متوسط نشان می دهد که اثر ضعیف و مستقیم عامل مورد بررسی در پیامد مورد بررسی است.

ارسال نظر

ثبت