عنوان

آیا مکمل‌های امگا۳ یا امگا۶ در بهبود کارکردهای شناختی مؤثر است؟

خلاصه پاسخ

شناخت ترکیبی، از فرآیندهای مغز است که شامل توانایی یادگیری و به خاطر سپردن قضاوت می‌شود. گاهی اوقات مکمل‌های امگا۳ یا امگا۶ برای بهبود عملکرد شناختی پیشنهاد می‌شوند. به طور کلی، شواهد موجود در مورد استفاده از مکمل‌های امگا۳ در بهبود عملکرد شناختی افراد سالم، به غیر از رشد شناختی در نوزادان، اثر قابل توجه و پایداری را نشان نمی‌دهد. همچنین در درمان مبتلایان به دمانس یا آلزایمر هم اثربخشی اثبات نشده است. هیچ تحقیقی با کیفیت بالا برای ارزیابی اثرات مکمل‌های امگا۶ بر عملکرد شناختی وجود نداشت. در همه موارد نیاز به شواهد مطالعاتی بیشتر برای نتیجه‌گیری قطعی وجود دارد.

مقدمه

شناخت ترکیبی از فرآیندهای مغز است که شامل توانایی یادگیری و به خاطر سپردن قضاوت می‌شود. زوال شناختی تجربه بدتر شدن یا گیجی مکرر یا از دست دادن حافظه است که می‌تواند بخشی طبیعی از افزایش سن باشد. با این حال، گاهی اوقات زوال شناختی با زوال عقل (دمانس) همراه است. زوال عقل شامل اختلالات حافظه، تفکر، جهت‌گیری ادراک و رفتار است که بر توانایی انجام فعالیت‌های روزمره تأثیر می‌گذارد.
گاهی اوقات مکمل‌های امگا۳ یا امگا۶ برای بهبود عملکرد شناختی پیشنهاد می‌شوند. رابطۀ پیچیده بین دریافت رژیم غذایی حاوی اسیدهای چرب غیراشباع امگا۳ (PUFAs) مانند ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) و دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA)، در کنار امگا۶، و عملکرد شناختی به طور فزاینده‌ای بررسی شده است. نقش DHA به دلیل نقش ساختاری آن در غشاهای عصبی و پیامدهای عملکردی در فرآیندهای رشد عصبی مورد تأکید قرار گرفته است.
چندین مطالعه اشاره کرده‌اند که رژیم‌های غذایی غنی از اسیدهای چرب غیراشباع امگا۳ می‌توانند با تعدیل مسیرهای التهابی عصبی که در پیشرفت بیماری آلزایمر دخیل هستند، فرایند پیری شناختی را کند کنند. مک گراتن و همکاران بر اثرات محافظت‌کننده عصبی بالقوه رژیم غذایی ضد التهابی مانند رژیم مدیترانه‌ای و مصرف غذاهای غنی از اسیدهای چرب امگا۳ بر توانایی شناخت وابسته به سن تأکید کردند. همچنین یافته‌های بیانچی و همکارانش اثرات محافظتی در برابر زوال شناختی را از طریق رژیم‌های غذایی با تأکید بر حمایت تغذیه‌ای از جمله مکمل‌های EPA و DHA گزارش کردند.
در مقابل، کمبودها یا عدم تعادلی که به نفع چربی‌های اشباع شده یا امگا۶ در مقایسه با امگا۳ با تشدید فرآیندهای تخریب عصبی که منجر به بیماری‌هایی مانند آلزایمر می‌شود مرتبط است. به عبارت دیگر تعادل بهینه بین این اسیدهای چرب برای جلوگیری از شرایط التهابی که بر سلامت مغز تأثیر منفی می‌گذارد، بسیار مهم است.
مطالعات مداخله‌ای شواهد تجربی را در حمایت از این ادعاها ارائه کرده‌اند. به عنوان مثال، یک مرور سیستماتیک توسط Dighriri و همکاران، شامل ۹ RCT با مجموع شرکت‌کنندگان ۱۳۱۹ نفر، بهبود قابل توجهی را در یادگیری، حفظ حافظه، بهزیستی شناختی پس از مصرف مکمل با امگا۳ PUFA نشان داد. با این حال، توجه به تنوع در بین مطالعات در مورد اشکال دارویی مورد استفاده برای مکمل‌ها که ممکن است بر فراهمی زیستی تأثیر بگذارد و از این رو بر نتایج مشاهده شده تأثیر بگذارد، بسیار مهم است.
علاوه بر این، فون شاکی تأکید کرد که چگونه سطوح خونی EPA و DHA به طور مستقیم با یکپارچگی ساختار مغز و ظرفیت‌های عملکردی ارتباط دارد. همچنین پیشنهاد کرد یک رویکرد هدفمند بر اساس شاخص امگا۳ فردی می‌تواند مداخلات درمانی را با هدف کاهش خطرات مرتبط با زوال عقل در میان سایر اختلالات روانپزشکی بهینه کند.
با این حال محدودیت‌های قابل‌توجهی در شواهد مورد اشاره وجود دارد که عمدتاً ناشی از ناهمگونی در طرح‌های مطالعه شامل جمعیت‌شناسی جمعیت مورد مطالعه (به‌ویژه گروه‌های سنی) و روش‌های متفاوتی است که برای ارزیابی عملکردهای شناختی در کنار تنوع دوزهای تجویز شده در طول کارآزمایی‌های مداخله‌ای به کار رفته است. با این وجود، تحقیقات بیشتر با استفاده از روش‌شناسی استاندارد در کنار طرح‌های مداخله‌ای طولی، برای روشن کردن قطعی‌تر مکانیسم ایجاد این ارتباط ضروری است.
در این بررسی قصد داریم بر اساس بهترین شواهد موجود اثربخشی استفاده از مکمل‌های امگا۳ یا امگا۶ را بر عملکرد شناختی مرور کنیم.

روش کار

این مطلب بر اساس مطالعات مروری نظام‌مند منتشر شده با استفاده از جستجوی PubMed تنظیم شده است.

نتایج

اثر در افراد بالغ سالم
یک مطالعه مروری در سال ۲۰۲۰ نشان داد که استفاده از اسیدهای چرب امگا۳ در افراد بالغ بدون دمانس اثر مثبت خاصی بر توانایی‌های شناختی ایشان ندارد و فقط کمی باعث بهبود حافظه می‌شود. یک مطالعه مروری جدیدتر هم در سال ۲۰۲۴ با همین هدف نشان می‌دهد استفاده از اسیدهای چرب غیراشباع امگا۳ با مصرف حداقل ۵۰۰ میلی‌گرم روزانه می‌تواند در بهبود عملکردهای اجرایی شناختی در یک سال اول اثرات مثبتی داشته باشد. همچنین مطالعه مروری دیگری در سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد که این مداخله به صورت محدود در افرادی که به صورت زودرس دچار اختلال شناختی می‌شوند احتمالاً اثرات مثبتی دارد. مطالعه مروری دیگری در سال ۲۰۲۲ پیشنهاد کرد افراد تنهاتر، افراد مسن و کسانی که کمتر غذاهای سالم حاوی امگا۳ می‌خورند ممکن است از مکمل امگا۳ بهره‌مند شوند. همچنین مطالعه مروری در سال ۲۰۲۲ پیشنهاد کرد مصرف تا ۲۵۰گرم ماهی در هفته می‌تواند خطر ابتلا به آلزایمر را تا ۳۰ درصد و دمانس را تا ۱۰ درصد کاهش دهد. هرچند مکانیسم‌های اثربخشی کوتاه و بلندمدت آن شفاف نیست.

اثر در مبتلایان به دمانس یا آلزایمر
مرور کاکرین در سال ۲۰۱۶ درباره اثربخشی امگا۳ در درمان دمانس هیچ شواهد قانع‌کننده‌ای برای اثربخشی مکمل‌های امگا۳ در درمان آلزایمر خفیف تا متوسط پیدا نکرد. این نتیجه برای همه پیامدهای مربوط به افراد مبتلا به دمانس برقرار بود. مطالعه مروری دیگری در سال ۲۰۲۰ هم نتایج مشابهی را گزارش کرد و حتی استفاده میان‌مدت مکمل‌ها هم تأثیری در بهبود شناختی نشان نداد.

اثر در افراد مسن
مرور کاکرین در سال ۲۰۱۲ به طور کلی شواهد کنونی از نقش مکمل‌های امگا۳ در پیشگیری یا به تعویق انداختن کاهش شناختی مرتبط با سن درباره حافظه، عملکرد اجرایی، توجه و حافظه فعال پشتیبانی نمی‌کنند. مرور کاکرین در سال ۲۰۱۲ و به‌دنبال آن دو مطالعه مروری یکی در سال ۲۰۲۰ و دیگری در ۲۰۲۲ نتایج مشابهی در این‌باره گرفتند.

اثر در کودکان
یک مطالعه مروری در سال ۲۰۱۴ نشان داد که مکمل‌های حاوی امگا۳ ممکن است به طور قابل توجهی رشد شناختی را در نوزادان بهبود بخشند اما عملکرد شناختی را در کودکان، بزرگسالان یا سالمندان بهبود نمی‌بخشند. مطالعه مروری دیگری در سال ۲۰۲۰ نشان داد که احتمالاً مصرف بیش از ۴۵۰ میلی‌گرم مکمل روزانه و شاخص امگا۳ بالای ۶درصد می‌تواند اثرات مثبتی بر کارکردها شناختی در کودکان و نوجوانان داشته باشد.

سایر گروه‌ها
یک مطالعه مروری در سال ۲۰۱۹ درباره اثربخشی امگا۳ از نوع Docosahexaenoic Acid در بیماران اعصاب و روان (شامل بیماری‌های خلقی، سایکوز یا بیماری‌های تکامل عصبی) نشان داد درباره اثربخشی این فراورده شواهد کافی برای نتیجه‌گیری وجود ندارد.
مطالعه مروری دیگری در سال ۲۰۲۲ هم درباره اثربخشی استفاده از امگا۳ در زنان یائسه انجام شد. نتایج مثبتی در بهبود خلق مشاهده شد. اما در بهبود اضطراب و یا شناخت تأثیر خاصی یافت نشد. در پایان توصیه شده که به مطالعات بیشتری برای نتیجه‌گیری نهایی اثربخشی موردنیاز است.

نتیجه گیری

به طور کلی، شواهد موجود در مورد استفاده از مکمل‌های امگا۳ در بهبود عملکرد شناختی افراد سالم، به غیر از رشد شناختی در نوزادان، اثر قابل توجه و پایداری را نشان نمی‌دهد. همچنین در درمان مبتلایان به دمانس یا آلزایمر هم اثربخشی اثبات نشده است. هیچ تحقیقی با کیفیت بالا برای ارزیابی اثرات مکمل‌های امگا۶ بر عملکرد شناختی وجود نداشت. در همۀ موارد نیاز به شواهد مطالعاتی بیشتر برای نتیجه‌گیری قطعی وجود دارد.

رفرانس ها

1- McGrattan AM, McGuinness B, McKinley MC, Kee F, Passmore P, Woodside JV, McEvoy CT. Diet and Inflammation in Cognitive Ageing and Alzheimer's Disease. Curr Nutr Rep. 2019 Jun;8(2):53-65
2- Bianchi VE, Herrera PF, Laura R. Effect of nutrition on neurodegenerative diseases. A systematic review. Nutr Neurosci. 2021 Oct;24(10):810-834.
3- Wysoczański T, Sokoła-Wysoczańska E, Pękala J, Lochyński S, Czyż K, Bodkowski R, Herbinger G, Patkowska-Sokoła B, Librowski T. Omega-3 Fatty Acids and their Role in Central Nervous System - A Review. Curr Med Chem. 2016;23(8):816-31
4- Lauritzen L, Brambilla P, Mazzocchi A, Harsløf LB, Ciappolino V, Agostoni C. DHA Effects in Brain Development and Function. Nutrients. 2016 Jan 4;8(1):6.
5- von Schacky C. Importance of EPA and DHA Blood Levels in Brain Structure and Function. Nutrients. 2021 Mar 25;13(4):1074.
6- Rajaram S, Jones J, Lee GJ. Plant-Based Dietary Patterns, Plant Foods, and Age-Related Cognitive Decline. Adv Nutr. 2019 Nov 1;10(Suppl_4):S422-S436.
7- Alex A, Abbott KA, McEvoy M, Schofield PW, Garg ML. Long-chain omega-3 polyunsaturated fatty acids and cognitive decline in non-demented adults: a systematic review and meta-analysis. Nutr Rev. 2020 Jul 1;78(7):563-578.
8- Suh SW, Lim E, Burm SY, Lee H, Bae JB, Han JW, Kim KW. The influence of n-3 polyunsaturated fatty acids on cognitive function in individuals without dementia: a systematic review and dose-response meta-analysis. BMC Med. 2024 Mar 12;22(1):109
9- Sherzai AZ, Sherzai AN, Sherzai D. A Systematic Review of Omega-3 Consumption and Neuroprotective Cognitive Outcomes. Am J Lifestyle Med. 2022 Sep 20;17(4):560-588.
10- Sherzai D, Moness R, Sherzai S, Sherzai A. A Systematic Review of Omega-3 Fatty Acid Consumption and Cognitive Outcomes in Neurodevelopment. Am J Lifestyle Med. 2022 Nov 16;17(5):649-685
11- Cooper RE, Tye C, Kuntsi J, Vassos E, Asherson P. Omega-3 polyunsaturated fatty acid supplementation and cognition: A systematic review and meta-analysis. J Psychopharmacol. 2015 Jul;29(7):753-63.
12- Dighriri IM, Alsubaie AM, Hakami FM, Hamithi DM, Alshekh MM, Khobrani FA, Dalak FE, Hakami AA, Alsueaadi EH, Alsaawi LS, Alshammari SF, Alqahtani AS, Alawi IA, Aljuaid AA, Tawhari MQ. Effects of Omega-3 Polyunsaturated Fatty Acids on Brain Functions: A Systematic Review. Cureus. 2022 Oct 9;14(10):e30091
13- Rangel-Huerta OD, Gil A. Effect of omega-3 fatty acids on cognition: an updated systematic review of randomized clinical trials. Nutr Rev. 2018 Jan 1;76(1):1-20.
14- Kosti RI, Kasdagli MI, Kyrozis A, Orsini N, Lagiou P, Taiganidou F, Naska A. Fish intake, n-3 fatty acid body status, and risk of cognitive decline: a systematic review and a dose-response meta-analysis of observational and experimental studies. Nutr Rev. 2022 May 9;80(6):1445-1458
15- Araya-Quintanilla F, Gutiérrez-Espinoza H, Sánchez-Montoya U, Muñoz-Yañez MJ, Baeza-Vergara A, Petersen-Yanjarí M, Fernández-Lecaros L. Effectiveness of omega-3 fatty acid supplementation in patients with Alzheimer disease: A systematic review and meta-analysis. Neurologia (Engl Ed). 2020 Mar;35(2):105-114
16- Burckhardt M, Herke M, Wustmann T, Watzke S, Langer G, Fink A. Omega-3 fatty acids for the treatment of dementia. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Apr 11;4(4):CD009002.
17- Canhada S, Castro K, Perry IS, Luft VC. Omega-3 fatty acids' supplementation in Alzheimer's disease: A systematic review. Nutr Neurosci. 2018 Oct;21(8):529-538.
18- de Souza Fernandes DP, Canaan Rezende FA, Pereira Rocha G, De Santis Filgueiras M, Silva Moreira PR, Gonçalves Alfenas Rde C. Effect of eicosapentaenoic acid and docosahexaenoic acid supplementations to control cognitive decline in dementia and alzheimer's disease: a systematic review. Nutr Hosp. 2015 Aug 1;32(2):528-33
19- Balachandar R, Soundararajan S, Bagepally BS. Docosahexaenoic acid supplementation in age-related cognitive decline: a systematic review and meta-analysis. Eur J Clin Pharmacol. 2020 May;76(5):639-648
20- Brainard JS, Jimoh OF, Deane KHO, Biswas P, Donaldson D, Maas K, Abdelhamid AS, Hooper L; PUFAH group. Omega-3, Omega-6, and Polyunsaturated Fat for Cognition: Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Trials. J Am Med Dir Assoc. 2020 Oct;21(10):1439-1450.e21
21- Martí Del Moral A, Fortique F. Omega-3 fatty acids and cognitive decline: a systematic review. Nutr Hosp. 2019 Aug 26;36(4):939-949
22- Sydenham E, Dangour AD, Lim WS. Omega 3 fatty acid for the prevention of cognitive decline and dementia. Cochrane Database Syst Rev. 2012 Jun 13;(6):CD005379.
23- van der Wurff ISM, Meyer BJ, de Groot RHM. Effect of Omega-3 Long Chain Polyunsaturated Fatty Acids (n-3 LCPUFA) Supplementation on Cognition in Children and Adolescents: A Systematic Literature Review with a Focus on n-3 LCPUFA Blood Values and Dose of DHA and EPA. Nutrients. 2020 Oct 12;12(10):3115.
24- Jiao J, Li Q, Chu J, Zeng W, Yang M, Zhu S. Effect of n-3 PUFA supplementation on cognitive function throughout the life span from infancy to old age: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Am J Clin Nutr. 2014 Dec;100(6):1422-36.
25- Ciappolino V, Mazzocchi A, Botturi A, Turolo S, Delvecchio G, Agostoni C, Brambilla P. The Role of Docosahexaenoic Acid (DHA) on Cognitive Functions in Psychiatric Disorders. Nutrients. 2019 Apr 2;11(4):769.
26- Decandia D, Landolfo E, Sacchetti S, Gelfo F, Petrosini L, Cutuli D. n-3 PUFA Improve Emotion and Cognition during Menopause: A Systematic Review. Nutrients. 2022 May 9;14(9):1982

درجه قطعیت شواهد

?↑B : شواهد با قطعیت متوسط نشان می دهد که اثر ضعیف و مستقیم عامل مورد بررسی در پیامد مورد بررسی است.

ارسال نظر