عنوان

آیا مصرف سیگار الکترونیکی یا ویپ در ترک سیگار، ایمن و مؤثر است؟

خلاصه پاسخ

سیگارهای الکترونیکی به کاربران این امکان را می‌دهند که نیکوتین را به جای دود، در بخار استنشاق کنند. سیگارهای الکترونیکی که در ابتدا به عنوان جایگزین‌های ایمن‌تر یا کمک‌ به ترک سیگار برای سیگاری‌ها به بازار عرضه شدند، به سرعت در میان نوجوانان و بزرگسالان جوان محبوبیت پیدا کردند. با این حال، ایمنی و اثرات درازمدت سلامت همچنان موضوعات بحث برانگیز در جامعه پزشکی هستند.جمع‌بندی جدیدترین شواهد موجود نشان می‌دهد که استفاده از سیگار الکترونیکی در ترک سیگار کمک‌کننده و مؤثر است. اما با توجه به شواهد و مطالعات زیادی که انجام شده است استفاده از سیگار الکترونیکی باید با احتیاط زیاد باشد. به خصوص در نوجوانان استفاده از آن می‌تواند منجر به روی آوردن به مصرف سیگار واقعی شود. همچنین عوارض زیادی ناشی از التهاب ایجاد شده به خصوص با مصرف سیگارهای الکترونیکی حاوی نیکوتین و به دنبال آن عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت ایجاد می‌شود که مستلزم ایجاد محدودیت فردی و قانونگذاری است.

مقدمه

سیگارهای الکترونیکی ابزارهایی هستند که با گرم کردن مایعی که معمولاً حاوی نیکوتین و طعم‌دهنده‌ها است، کار می‌کنند. سیگارهای الکترونیکی به کاربران این امکان را می‌دهند که نیکوتین را به جای دود، در بخار استنشاق کنند. از آنجایی که سیگارهای الکترونیکی تنباکو را نمی‌سوزانند، مصرف‌کنندگان را در معرض مواد شیمیایی بیماری‌زای سیگارهای معمول قرار نمی‌دهند. بسیاری از افراد از سیگارهای الکترونیکی برای کمک به ترک سیگار استفاده می‌کنند. ترک سیگار خطر ابتلا به سرطان، حملات قلبی و بسیاری از بیماری‌های دیگر را کاهش می‌دهد.
بسیاری از مردم ترک سیگار را دشوار می‌دانند. ظهور سیگارهای الکترونیکی به عنوان جایگزینی برای استعمال دخانیات سنتی با نگرانی‌های بهداشت عمومی قابل توجهی همراه بوده است. سیگارهای الکترونیکی که در ابتدا به عنوان جایگزین‌های ایمن‌تر یا کمک‌های ترک سیگار برای سیگاری‌ها به بازار عرضه شدند، به سرعت در میان نوجوانان و بزرگسالان جوان محبوبیت پیدا کردند. با این حال، مشخصات ایمنی و اثرات درازمدت سلامت همچنان موضوعات بحث برانگیز در جامعه پزشکی هستند.
وجود آسیب ریوی مرتبط با استفاده از سیگار الکترونیکی با بخار، در سال ۲۰۱۹ به عنوان خطر بالقوه مرتبط با این محصولات مورد تأکید قرار گرفت. با گزارش بیش از ۲۸۰۰ بستری در بیمارستان آشکار شد که ترکیباتی مانند ویتامین E استات مورد استفاده در کارتریج‌های ویپ می‌تواند خطرات ریوی شدیدی را هنگام استنشاق ایجاد کند.
فراتر از آسیب حاد ریه، شواهد فزاینده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد استفاده از سیگار الکترونیکی ممکن است اثرات سیستمیک گسترده‌تری داشته باشد. مطالعات متعدد اجزای مختلف مضر یا بالقوه مضر را در آئروسل‌های سیگار الکترونیکی از جمله مواد سرطان‌زا مانند فرمالدئید و فلزاتی مانند نیکل و سرب مشتق شده از اجزای دستگاه شناسایی کرده‌اند. این یافته‌ها نگرانی‌هایی را در مورد خطرات قرار گرفتن در معرض طولانی‌مدت نه تنها برای کاربران مستقیم بلکه از طریق در معرض گرفتن بخارات آن ایجاد کرده است.
یک پدیده نگران‌کننده افزایش استفاده در جوانان است که با استراتژی‌های بازاریابی هدفمند و استفاده از طعم‌های جذاب و ادعاهای گمراه‌کننده در مورد ایمنی آن تشدید می‌شود. اثرات نامطلوب شناخته شده نیکوتین بر رشد مغز نوجوانان، پتانسیل اعتیادآور آن و نقش آن به عنوان آسان‌کننده گرایش به سیگاری شدن این نگرانی‌ها را در این گروه سنی بیشتر کرده است.
علی‌رغم برخی استدلال‌ها که سیگارهای الکترونیکی را به عنوان ابزار کاهش آسیب برای افراد بزرگسالی که به دنبال جایگزین‌های ترک هستند، معرفی می‌کنند، تحلیل‌های جامع نتایج متفاوتی را نشان می‌دهد. در حالی که برخی از افراد ممکن است مصرف سیگارهای قابل احتراق خود را از طریق استفاده دوگانه یا استفاده کامل از سیگار الکترونیکی کاهش دهند، داده‌های جدید نشان می‌دهند که استفاده دوگانه می‌تواند به جای کاهش خطرات سلامتی در مقایسه با استفاده از هر یک از این محصولات به تنهایی، افزایش یابد. علاوه بر این، شواهد با کیفیت بالا کافی برای حمایت از اثربخشی سیگار الکترونیک در ترک سیگار به مطالعات در مقیاس کوچک محدود است. همچنین ایمنی طولانی‌مدت این محصولات مورد بررسی کافی قرار نگرفته است. این نگرانی هم همواره وجود دارد که مصرف سیگار می‌تواند منجر به عادی‌سازی مجدد مصرف سیگار شود
به طور خلاصه، در حالی که در ابتدا به عنوان جایگزین ایمن‌تر برای محصولات تنباکوی قابل احتراق یا کمک‌های بالقوه ترک معرفی می‌شد، شواهد کنونی بر خطرات بهداشتی قابل توجهی مرتبط با استفاده از سیگار الکترونیکی تأکید می‌کند. با توجه به این مسائل چند وجهی پیرامون ایمنی در کنار چالش‌های نظارتی و قانونگذاری، تلاش‌های تحقیقاتی جامع برای اطلاع‌رسانی تصمیمات سیاست عمومی با هدف محافظت از سلامت جمعیت در برابر پیامدهای ناخواسته ناشی از استعمال سیگار الکترونیکی ضروری است.
در این بررسی قصد داریم اثربخشی و ایمنی سیگار الکترونیکی را بر اساس به‌روزترین و بهترین شواهد موجود ارزیابی کنیم.

روش کار

این مطلب بر اساس مطالعات مروری نظام‌مند منتشر شده با استفاده از جستجوی PubMed تنظیم شده است.

نتایج

در جدیدترین نسخه مرور کاکرین درباره اثربخشی استفاده از سیگار الکترونیکی در ترک سیگار، داده‌های ۸۸ مطالعه شامل ۲۷۲۳۵ بزرگسال سیگاری جمع‌بندی شده است. این مطالعات مقایسه‌ای بین این موارد انجام دادند:
· درمان جایگزین نیکوتین، مانند چسب یا آدامس
· وارنیکلین (دارویی برای کمک به ترک سیگار)
· سیگارهای الکترونیکی بدون نیکوتین
· تنباکوی گرم شده (محصولاتی که برای گرم کردن تنباکو تا دمای کافی برای آزاد کردن بخار، بدون سوزاندن یا تولید دود طراحی شده‌اند؛ این تنباکوها با سیگارهای الکترونیکی تفاوت دارند، زیرا به جای مایع، برگ/تنباکو را گرم می‌کنند).
· انواع دیگر سیگارهای الکترونیکی حاوی نیکوتین (مانند دستگاه‌های غلاف، دستگاه‌های جدیدتر)؛
· حمایت رفتاری، مانند مشاوره
بیشترین مطالعات در ایالات متحده آمریکا و انگلستان انجام شده بود. نتایج با قطعیت بالا نشان داد افراد با استفاده از سیگارهای الکترونیکی نیکوتینی نسبت به استفاده از درمان جایگزین نیکوتین یا سیگارهای الکترونیکی بدون نیکوتین احتمال بیشتری دارد که سیگار را برای حداقل شش ماه ترک کنند. همچنین سیگارهای الکترونیکی نیکوتینی ممکن است در مقایسه با حمایت رفتاری به افراد بیشتری کمک کند تا سیگار را ترک کنند. اما هنوز مطالعات بیشتری برای تأیید این موضوع موردنیاز است. به علاوه شواهد با قطعیت متوسطی وجود دارد که نشان می‌دهد سیگار الکترونیکی حاوی نیکوتین میزان ترک سیگار را در مقایسه با انواع بدون نیکوتین افزایش می‌دهند.
اغلب عوارض ناخواسته گزارش شده سیگارهای الکترونیک نیکوتینی عبارت بودند از: تحریک گلو یا دهان، سردرد، سرفه و احساس ناخوشی که به مرور زمان کاهش می‌یابد. در مورد مقایسه عوارض ناخواسته استفاده از سیگارهای الکترونیکی نیکوتینی در مقایسه با درمان جایگزین نیکوتین اطمینان کافی وجود ندارد. شواهدی وجود داشت مبنی بر اینکه اثرات ناخواسته غیرجدی در گروه‌هایی که سیگارهای الکترونیکی نیکوتینی دریافت می‌کردند در مقایسه با گروه حمایت رفتاری بیشتر بود. تعداد کمی از عوارض ناخواسته، از جمله اثرات ناخواسته جدی، در مطالعات مقایسه سیگارهای الکترونیکی نیکوتین با درمان جایگزین نیکوتین گزارش شده است. احتمالاً تفاوتی در تعداد عوارض ناخواسته غیرجدی در افرادی که از سیگارهای الکترونیکی نیکوتینی استفاده می‌کنند در مقایسه با سیگارهای الکترونیکی بدون نیکوتین وجود ندارد.
در یک مرور کاکرین دیگر در سال ۲۰۲۳ هم که به بررسی مداخلات مختلف در ترک سیگار پرداخت استفاده از سیگار الکترونیکی به عنوان مداخله‌ای مؤثر با قطعیت بالای شواهد ارزیابی شده بود.
مطالعات مروری دیگری هم قبلاً با هدف مشابه انجام شده بود. در یک مطالعه مروری سال ۲۰۲۱ استفاده از سیگار الکترونیکی به نسبت سایر درمان‌های جایگزینی نیکوتین اثربخشی بیشتری را نشان داد. اما به علت کیفیت نامناسب مطالعات توصیه به انجام مطالعات با کیفیت بالاتر شد. مطالعه مروری مشابه دیگری در سال ۲۰۲۱ هم نشان داد که شواهد کافی برای اثربخشی طولانی مدت بیش از یک سال در ترک سیگار با استفاده از سیگار الکترونیکی وجود ندارد. یک مطالعه مروری دیگر در سال ۲۰۲۱ نشان داد سیگار الکترونیکی حاوی نیکوتین ممکن است در مقایسه با دارونما یا درمان‌های جایگزین نیکوتین در ترک سیگار مؤثرتر باشند. در مقایسه با مشاوره به تنهایی، سیگار الکترونیکی حاوی نیکوتین در کوتاه‌مدت مؤثرتر هستند، اما به نظر می‌رسد اثربخشی آن با پیگیری‌های بعدی کاهش می‌یابد. با توجه به تعداد کم مطالعات، طراحی ناهمگون، و در کل کیفیت متوسط تا پایین شواهد، ارائه توصیه‌های واضح امکان‌پذیر نیست. در مطالعه مروری مشابه دیگری هم شواهد واضحی مبنی بر تفاوت تأثیر بین سیگارهای الکترونیکی حاوی نیکوتین و درمان‌های جایگزین نیکوتین بر ترک سیگار در هفته های ۲۴تا۲۶ وجود نداشت و عدم قطعیت قابل توجهی وجود داشت.
در یک مطالعه مروری هزینه اثربخشی سال ۲۰۲۱ استفاده از سیگار الکترونیکی به عنوان یکی از گزینه‌های با هزینه اثربخشی بالا در ترک سیگار ارزیابی شد.

عود یا برگشت به سیگار
دو مطالعه مروری در سال ۲۰۲۱، بازگشت به سیگار کشیدن پس از ترک سیگار به کمک استفاده از سیگار الکترونیکی پرداختند. یک مطالعه نشان داد غیرسیگاری‌هایی که به طور مداوم از سیگارهای الکترونیکی استفاده می‌کنند بیشتر از کسانی که از سیگار الکترونیکی اجتناب می‌کنند، شروع به کشیدن سیگارهای قابل احتراق کرده و مجدداْ سیگاری می‌شوند احتمال عود در افراد سیگاری سابق که از سیگارهای الکترونیکی استفاده می‌کردند، دو برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری بودند. مطالعه دیگر هم به صورت مشابه نشان داد با توجه به محبوبیت روزافزون سیگارهای الکترونیکی در میان سیگاری‌های سابق، نتایج به پتانسیل بالای افراد استفاده کننده از سیگارهای الکترونیکی برای افزایش دفعات برگشت به سیگار کشیدن اشاره دارد.

عوارض سیگار الکترونیکی
در مطالعه مروری سال ۲۰۲۴ نشان داده شد که میزان مواجهه با سموم مضر در مصرف سیگار الکترونیکی به نسبت سیگار معمول کمتر است. همچنین در مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ خطر مرگ یا عوارض جانبی جدی در مصرف‌کنندگان سیگار الکترونیکی پایین ارزیابی شد.
در مورد مضرات استفاده از سیگار الکترونیکی در ارگان‌های مختلف چندین مطالعه مروری انجام شده است. در مورد سلامت دهان و دندان یک مطالعه مروری در سال ۲۰۲۳ نشان داد که استفاده از سیگار الکترونیکی در کسانی که ایمپلنت‌های دندان دارند باعث افزایش التهاب و از بین رفتن استخوان می‌شود. همچنین احتراق خود به خودی احتمالی در سیگار الکترونیکی حاوی نیکوتین می‌تواند باعث عوارض جدی دهانی شود.
در مورد سلامت قلبی-عروقی یک مطالعه مروری در سال ۲۰۲۳ نشان داد استفاده از سیگار الکترونیکی می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب و فشارخون شود و شاخص‌های همودینامیک را هم تحت تأثیر منفی قرار دهد. همچنین مطالعه مروری دیگری در همین زمان نشان می‌دهد که استفاده از سیگار الکترونیکی هرچند به نسبت سیگار معمول خطر ابتلا به سکته قلبی را کاهش می‌دهد، اما به نسبت عدم استفاده از سیگار با خطر بالاتر سکته قلبی همراه است. در یک مطالعه مروری دیگر هم اثرات منفی آن در عملکرد عروقی نشان داده شد.
در مورد سلامت تنفسی دو مطالعه مروری در سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهند شواهد با کیفیت پایینی درباره اثر سیگار الکترونیکی در این زمینه وجود دارد و قضاوت درباره آن ممکن نیست. هرچند مطالعه مروری سال ۲۰۲۲ نشان داد که در نوجوانان استفاده از سیگار الکترونیکی با افزایش خطر ابتلا به آسم همراه است.
در سایر مطالعات مروری هم بررسی‌ها افزایش خطر سرطان مثانه‌، التهاب دهان و گلو و سرفه‌، عفونت گوش میانی‌، مسمومیت با نیکوتین و التهاب لثه را در اثر استفاده از سیگار الکترونیکی نشان داده‌اند.
یک مطالعه مروری در سال ۲۰۲۱ نشان داد که در افراد کمتر از ۲۰ سال استفاده از سیگار الکترونیکی باعث افزایش خطر سیگاری شدن می‌گردد. به همین دلیل درباره دسترسی کودکان و نوجوان به سیگار الکترونیکی محدودیت‌های قانونی جدی لازم است. یافته‌های مشابهی در مطالعه مروری دیگری در سال ۲۰۲۳ یافت شد که توصیه‌های مشابهی نیز داشت.

نتیجه گیری

جمع‌بندی جدیدترین شواهد موجود نشان می‌دهد که استفاده از سیگار الکترونیکی در ترک سیگار کمک‌کننده و مؤثر است. اما با توجه به شواهد و مطالعات زیادی که انجام شده است استفاده از سیگار الکترونیکی باید با احتیاط زیاد باشد. به‌خصوص در نوجوانان استفاده از آن می‌تواند منجر به روی آوردن به مصرف سیگار واقعی شود. همچنین عوارض زیادی ناشی از التهاب ایجاد شده به خصوص با مصرف سیگارهای الکترونیکی جاوی نیکوتین و به دنبال آن عوارض کوتاه‌مدت و بلند‌مدت ایجاد می‌شود که مستلزم ایجاد محدودیت فردی و قانونگذاری است.

رفرانس ها

1- Cao DJ, Aldy K, Hsu S, McGetrick M, Verbeck G, De Silva I, Feng SY. Review of Health Consequences of Electronic Cigarettes and the Outbreak of Electronic Cigarette, or Vaping, Product Use-Associated Lung Injury. J Med Toxicol. 2020 Jul;16(3):295-310
2- Overbeek DL, Kass AP, Chiel LE, Boyer EW, Casey AMH. A review of toxic effects of electronic cigarettes/vaping in adolescents and young adults. Crit Rev Toxicol. 2020 Jul;50(6):531-538.
3- Hammond S, Phillips J. E-Cigarettes and Vaping. Workplace Health Saf. 2020 Jun;68(6):301.
4- Thirión-Romero I, Pérez-Padilla R, Zabert G, Barrientos-Gutiérrez I. RESPIRATORY IMPACT OF ELECTRONIC CIGARETTES AND "LOW-RISK" TOBACCO. Rev Invest Clin. 2019;71(1):17-27.
5- Alotaybi M, Alzahrani SS, Algethmi AM, Alamri NS, Natto YS, Hashim ST, Altammar A, Alzubaidi AS, Alzahrani IB, Alghamdi AA. E-cigarettes and Vaping: A Smoking Cessation Method or Another Smoking Innovation? Cureus. 2022 Dec 12;14(12):e32435.
6- Lindson N, Butler AR, McRobbie H, Bullen C, Hajek P, Begh R, Theodoulou A, Notley C, Rigotti NA, Turner T, Livingstone-Banks J, Morris T, Hartmann-Boyce J. Electronic cigarettes for smoking cessation. Cochrane Database Syst Rev. 2024 Jan 8;1(1):CD010216.
7- Lindson N, Theodoulou A, Ordóñez-Mena JM, Fanshawe TR, Sutton AJ, Livingstone-Banks J, Hajizadeh A, Zhu S, Aveyard P, Freeman SC, Agrawal S, Hartmann-Boyce J. Pharmacological and electronic cigarette interventions for smoking cessation in adults: component network meta-analyses. Cochrane Database Syst Rev. 2023 Sep 12;9(9):CD015226.
8- Chan GCK, Stjepanović D, Lim C, Sun T, Shanmuga Anandan A, Connor JP, Gartner C, Hall WD, Leung J. A systematic review of randomized controlled trials and network meta-analysis of e-cigarettes for smoking cessation. Addict Behav. 2021 Aug;119:106912.
9- Ibrahim S, Habiballah M, Sayed IE. Efficacy of Electronic Cigarettes for Smoking Cessation: A Systematic Review and Meta-Analysis. Am J Health Promot. 2021 Mar;35(3):442-455.
10- Kim MM, Steffensen I, Miguel RD, Carlone J, Curtin GM. A Systematic Review and Meta-analysis of the Association between E-cigarette Use among Cigarette Smokers and Quit Attempts Made to Abstain from Cigarette Smoking. Am J Health Behav. 2022 Sep 1;46(4):358-375.
11- Li J, Hui X, Fu J, Ahmed MM, Yao L, Yang K. Electronic cigarettes versus nicotine-replacement therapy for smoking cessation: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Tob Induc Dis. 2022 Oct 20;20:90.
12- Liu X, Lu W, Liao S, Deng Z, Zhang Z, Liu Y, Lu W. Efficiency and adverse events of electronic cigarettes: A systematic review and meta-analysis (PRISMA-compliant article). Medicine (Baltimore). 2018 May;97(19):e0324.
13- Kalkhoran S, Glantz SA. E-cigarettes and smoking cessation in real-world and clinical settings: a systematic review and meta-analysis. Lancet Respir Med. 2016 Feb;4(2):116-28. doi: 10.1016/S2213-2600(15)00521-4.
14- El Dib R, Suzumura EA, Akl EA, Gomaa H, Agarwal A, Chang Y, Prasad M, Ashoorion V, Heels-Ansdell D, Maziak W, Guyatt G. Electronic nicotine delivery systems and/or electronic non-nicotine delivery systems for tobacco smoking cessation or reduction: a systematic review and meta-analysis. BMJ Open. 2017 Feb 23;7(2):e012680.
15- Grabovac I, Oberndorfer M, Fischer J, Wiesinger W, Haider S, Dorner TE. Effectiveness of Electronic Cigarettes in Smoking Cessation: A Systematic Review and Meta-analysis. Nicotine Tob Res. 2021 Mar 19;23(4):625-634
16- Hedman L, Galanti MR, Ryk L, Gilljam H, Adermark L. Electronic cigarette use and smoking cessation in cohort studies and randomized trials: A systematic review and meta-analysis. Tob Prev Cessat. 2021 Oct 13;7:62.
17- Khoudigian S, Devji T, Lytvyn L, Campbell K, Hopkins R, O'Reilly D. The efficacy and short-term effects of electronic cigarettes as a method for smoking cessation: a systematic review and a meta-analysis. Int J Public Health. 2016 Mar;61(2):257-67.
18- Malas M, van der Tempel J, Schwartz R, Minichiello A, Lightfoot C, Noormohamed A, Andrews J, Zawertailo L, Ferrence R. Electronic Cigarettes for Smoking Cessation: A Systematic Review. Nicotine Tob Res. 2016 Oct;18(10):1926-1936
19- Pound CM, Zhang JZ, Kodua AT, Sampson M. Smoking cessation in individuals who use vaping as compared with traditional nicotine replacement therapies: a systematic review and meta-analysis. BMJ Open. 2021 Feb 22;11(2):e044222.
20- Quigley JM, Walsh C, Lee C, Long J, Kennelly H, McCarthy A, Kavanagh P. Efficacy and safety of electronic cigarettes as a smoking cessation intervention: A systematic review and network meta-analysis. Tob Prev Cessat. 2021 Nov 22;7:69.
21- Thomas KH, Dalili MN, López-López JA, Keeney E, Phillippo D, Munafò MR, Stevenson M, Caldwell DM, Welton NJ. Smoking cessation medicines and e-cigarettes: a systematic review, network meta-analysis and cost-effectiveness analysis. Health Technol Assess. 2021 Oct;25(59):1-224
22- Thomas KH, Dalili MN, López-López JA, Keeney E, Phillippo DM, Munafò MR, Stevenson M, Caldwell DM, Welton NJ. Comparative clinical effectiveness and safety of tobacco cessation pharmacotherapies and electronic cigarettes: a systematic review and network meta-analysis of randomized controlled trials. Addiction. 2022 Apr;117(4):861-876.
23- Vanderkam P, Bonneau A, Kinouani S, Dzeraviashka P, Castera P, Besnier M, Binder P, Doux N, Jaafari N, Lafay-Chebassier C. Duration of the effectiveness of nicotine electronic cigarettes on smoking cessation and reduction: Systematic review and meta-analysis. Front Psychiatry. 2022 Aug 4;13:915946.
24- Wang RJ, Bhadriraju S, Glantz SA. E-Cigarette Use and Adult Cigarette Smoking Cessation: A Meta-Analysis. Am J Public Health. 2021 Feb;111(2):230-246.
25- Baenziger ON, Ford L, Yazidjoglou A, Joshy G, Banks E. E-cigarette use and combustible tobacco cigarette smoking uptake among non-smokers, including relapse in former smokers: umbrella review, systematic review and meta-analysis. BMJ Open. 2021 Mar 30;11(3):e045603.
26- Barufaldi LA, Guerra RL, de Albuquerque RCR, Nascimento A, Chança RD, de Souza MC, de Almeida LM. Risk of smoking relapse with the use of electronic cigarettes: A systematic review with meta-analysis of longitudinal studies. Tob Prev Cessat. 2021 Apr 27;29:29.
27- Kim MM, Steffensen I, Miguel RTD, Babic T, Carlone J. A Systematic Review Investigating Associations Between E-Cigarette Use Among Former Cigarette Smokers and Relapse to Smoking Cigarettes. Inquiry. 2023 Jan-Dec;60:469580231214457.
28- Levett JY, Filion KB, Reynier P, Prell C, Eisenberg MJ. Efficacy and Safety of E-Cigarette Use for Smoking Cessation: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Am J Med. 2023 Aug;136(8):804-813.e4.
29- Yoong SL, Hall A, Turon H, Stockings E, Leonard A, Grady A, Tzelepis F, Wiggers J, Gouda H, Fayokun R, Commar A, Prasad VM, Wolfenden L. Association between electronic nicotine delivery systems and electronic non-nicotine delivery systems with initiation of tobacco use in individuals aged < 20 years. A systematic review and meta-analysis. PLoS One. 2021 Sep 8;16(9):e0256044.
30- Yayan J, Franke KJ, Biancosino C, Rasche K. Comparative systematic review on the safety of e-cigarettes and conventional cigarettes. Food Chem Toxicol. 2024 Mar;185:114507.
31- Youssef M, Marzouk T, Abdelsalam H, Malmstrom H, Barmak AB, Fraser D, Tsigarida A. The effect of electronic cigarette use on peri-implant conditions in men: a systematic review and meta-analysis. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol. 2023 Apr;135(4):492-500.
32- Tran V, Mian M, Sreedharan S, Robertson R, Saha A, Tadakamadla SK, Lee K. Oral and Maxillofacial Injuries Associated With E-Cigarette Explosions: A Systematic Review and Management Guidelines Proposal. J Oral Maxillofac Surg. 2023 May;81(5):583-592
33- Siddiqi TJ, Rashid AM, Siddiqi AK, Anwer A, Usman MS, Sakhi H, Bhatnagar A, Hamburg NM, Hirsch GA, Rodriguez CJ, Blaha MJ, DeFilippis AP, Benjamin EJ, Hall ME. Association of Electronic Cigarette Exposure on Cardiovascular Health: A Systematic Review and Meta-Analysis. Curr Probl Cardiol. 2023 Sep;48(9):101748.
34- Sharma A, Gupta I, Venkatesh U, Singh AK, Golamari R, Arya P. E-cigarettes and myocardial infarction: A systematic review and meta-analysis. Int J Cardiol. 2023 Jan 15;371:65-70.
35- Meng XC, Guo XX, Peng ZY, Wang C, Liu R. Acute effects of electronic cigarettes on vascular endothelial function: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Eur J Prev Cardiol. 2023 Mar 27;30(5):425-435.
36- Qureshi MA, Vernooij RWM, La Rosa GRM, Polosa R, O'Leary R. Respiratory health effects of e-cigarette substitution for tobacco cigarettes: a systematic review. Harm Reduct J. 2023 Oct 4;20(1):143
37- Alqahtani MM, Alenezi FK, Almeshari MA, Alanazi AM, Taleb ZB, Kalan MEE, Martinasek MP, McNab RJ, Culbreth R, Alotaibi M, Aljohani H, Goodfellow LT, Ismaeil TT, Algarni SS, Alotaibi TF, Alqahtani MK, Al-Ajel H, Alwadeai KS, Almutairi NS, Ford E. E-cigarette use and respiratory symptoms in adults: A systematic review and meta-analysis. Tob Induc Dis. 2023 Dec 14;21:168.
38- Li X, Zhang Y, Zhang R, Chen F, Shao L, Zhang L. Association Between E-Cigarettes and Asthma in Adolescents: A Systematic Review and Meta-Analysis. Am J Prev Med. 2022 Jun;62(6):953-960.
39- Bourke M, Sharif N, Narayan O. Association between electronic cigarette use in children and adolescents and coughing a systematic review. Pediatr Pulmonol. 2021 Oct;56(10):3402-3409
40- Figueredo CA, Abdelhay N, Figueredo CM, Catunda R, Gibson MP. The impact of vaping on periodontitis: A systematic review. Clin Exp Dent Res. 2021 Jun;7(3):376-384
41- Banks E, Yazidjoglou A, Brown S, Nguyen M, Martin M, Beckwith K, Daluwatta A, Campbell S, Joshy G. Electronic cigarettes and health outcomes: umbrella and systematic review of the global evidence. Med J Aust. 2023 Apr 3;218(6):267-275.

درجه قطعیت شواهد

?↑A : شواهد با قطعیت بالا نشان می دهد که اثر ضعیف و مستقیم عامل مورد بررسی در پیامد مورد بررسی است.

ارسال نظر